چکیده:
ترجمه تولیدات دیداریشنیداری به ویژه زیرنویسها با چالشهای بسیاری همراه است. این چالشها در تماس با فرهنگ و عناصر فرهنگی بیشتر نمود داشته و مترجم را با پیچیدگیها و دشواریهای کاری بسیاری روبرو میسازد. هدف از این پژوهش کندو کاو در خصوص چگونگی ترجمه و انتقال عناصر فرهنگی در متون شنیداری دیداری در قالب زیرنویس با توجه مقتضیات و محدودیتهای فن آورانه، زبانشناختی و زیباشناختی است. در این نوشتار، پس از ارائه تعریف و بازتاب چارچوبهای نظری موجود پیرامون فرهنگ و عناصر فرهنگی آغاز کرده و با گذر از امکانپذیری یا امکانناپذیری انتقال مولفه های فرهنگی به مخاطبان غیربومی، به تحلیل پیکره مطالعاتی خود _مجموعه تلویزیونی ایرانی در چشم باد بر اساس ریخت شناسی فرهنگی نظریه پردازان لهستانی پرداخته و راهکارهای مترجم در انتقال مفاهیم فرهنگی را بررسی مینمائیم. تحلیلهای توصیفی و زبانشناختی که از چگونه ترجمه گزارههای شفاهی فرهنگی در این پیکره به دست آمدهاند، حاکی از آن است که ترجمه «خرده عناصر فرهنگی» و اشارات فاضلانه موجود در یک متن هرگز به صورت سیستم بسته عمل نمیکنند، بلکه قادرند در ازای فروریزش بخشی از ارزشهای معنایی، گفتمانی یا سبک شناختی در زبان مبدا، پیام را پس از فهم، تعبیر و تعدیل در متن مقصد بازتولید کرده و پلی به سوی «مفاهمه بینافرهنگی» از تغییر ترجمه باز ایجاد کنند.
Translation of movies, telecasts and any other audiovisual product is associated with special procedures and techniques which become more challengeable and complex when facing the culture and cultural elements. Due to the fact that the translator who writes the subtitles is confronted with myriads of technological restrictions, linguistics requirements and stylistic challenges, the question arises as follows: are subtitles essentially able to reproduce or duplicate the cultural elements? For studying the modalities of the transfer of the cultural messages from the original text (oral statements in Farsi) to the translated formats (subtitles in French) we have proposed a descriptivo-analytic approach applied on a case study. After giving a brief definition and an outlook of the concept, we move toward the possibility or impossibility of transferring cultural elements via the classification of cultural elements furnished by the Polish ethno-cultural theoreticians. Once the classifications are laid out, the analytical study of cultural elements in French subtitles of the “In the Eye of the Wind”, will be implemented. The results will lead us to the initial question: Translatability or untranslatability of cultural elements and the way by which they will be perceived by the audience.
خلاصه ماشینی:
تحليل هـاي توصـيفي و زبان شـناختي کـه از چگونگيــه ترجمــۀ گزاره هــاي شــفاهي فرهنگــي در ايــن پيکــره بــه دســت آمده انــد، حـاکي از آن اسـت کـه ترجمـه «خرده عناصـر فرهنگـي» و اشـارات فاضـلانۀ موجـود در يــک مــتن هرگــز به صــورت سيســتم بســته عمــل نميکننــد، بلکــه قادرنــد در ازاي فروريــزش بخشــي از ارزش هــاي معنــايي، گفتمــاني يــا سبک شــناختي در زبــان مبــدأ، پيــام را پــس از فهــم ، تعبيــر و تعــديل در مــتن مقصــد بازتوليــد کــرده و پلــي به ســوي «مفاهمه بينافرهنگي» از تغيير ترجمه باز ايجاد کنند.
در ايـن خصـوص نظريـه پردازان مختلفـي ماننـد نايـدا بـا ارائــۀ مفهــوم «معــادل پويــا»٤ يــا «معادل (هــاي) کــارکردي »٥ بــر ايــن باورنــد کــه عناصــر فرهنگــي را کــه از ديــد گروهــي ترجمه ناپذيرنــد، ميتــوان بــا اســتفاده از تکنيک هــايي بــه زبان مقصد منتقل کرد تـا جـايي کـه مخاطـب بيگانـه بـدون داشـتن هيچ گونـه پيش زمينـه يـا تجربـه از آن عناصـر بتوانـد متوجـه منظـور مـتن از آن عناصـر بشـود.
از ايـن روي، فـرض بـر آن اسـت کـه متـرجم بـه دليل ناآشـنايي مخاطـب مقصـد بـا ارجاعــات زبان شــناختي و پيشــينه هاي تــاريخي و فرهنگــي گويشــور اصــلي نميتوانــد ترجمـۀ دقيقــي در زبــان مقصــد ارائــه دهـد مگــر آنکــه وي بخشــي از ارزش هــاي معنــايي، گفتمــاني يــا سبک شــناختي زبــان مبــدأ را از ميــان بــرده و پيــام را پــس از فهــم و تعبيــر و تعديل در متن مقصد بازتوليـد کنـد.