چکیده:
خشکسالی یک پدیده خزنده محیطی است که اثرات مخرب زیادی بر منطقه تحت تاثیر تحمیل میکند. این پدیده بطور دورهای در اثر کاهش میزان بارندگی در هر نوع اقلیمی به وقوع میپیوندد. یکی از قدمهای مهم و اساسی در مطالعات خشکسالی و ترسالی در هر منطقه تعیین شاخصهایی است که بتوان براساس آنها میزان شدت و تداوم خشکسالی و ترسالی را ارزیابی و سپس تاثیر آن بر منابع آب منطقهی مورد نظر را تعیین کرد. کاربرد شاخصهای خشکسالی در خلاصهسازی بسیاری از پارامترهای موثر در خشکسالی، در سطوح مختلف برای برنامهریزان مفید است. در این تحقیق به منظور پایش خشکسالی شهرستان سامان از شاخصهای PNI، DI، SPI، ZSI، CZI و MCZI و از آمار بارندگی ایستگاه پل زمانخان استفاده شده است. در این پژوهش از نرمافزار DIPبرای محاسبه شاخصهای خشکسالی هواشناسی مذکور استفاده شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که منحنیهای سه شاخص SPI و ZSI و CZI روند مشابهی دارند و تقریبا برهم منطبق میباشند و همچنین روند شاخص PNI با روند این سه شاخص هماهنگ و همسو ولی کمی تند و تیزتر است. شاخص DI نیز روندی مانند چهار شاخص مذکور دارد ولی شدت نوسانها در محدوده قعر و اوج نمودار خیلی زیاد میباشد. شاخص MCZI در روند و در تعیین خشکی با پنج شاخص دیگر کاملا متفاوت است. شاخص MCZI در مقیاس سالانه قادر به نمایش و تعیین خشکسالیها و ترسالیهای شهرستان سامان نیست زیرا برای همه سالها نتایج یکسان است(خشکسالی متوسط).
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق به منظور پایش خشکسالی شهرستان سامان از شاخصهای PNI، DI، SPI، ZSI، CZI و MCZI و از آمار بارندگی ایستگاه پل زمانخان استفاده شده است.
شاخص MCZI در مقیاس سالانه قادر به نمایش و تعیین خشکسالیها و ترسالیهای شهرستان سامان نیست زیرا برای همه سالها نتایج یکسان است(خشکسالی متوسط).
بدین منظور دادههای دوره آماری 25 ساله از سال 1365 تا 1389 انتخاب و شاخصهای درصد نرمال (PN)، دهک (DI)، استاندارد بارش(SPI)، Z چینی (CZI)، Z چینی اصلاح شده (MCZI)، و عدد (ZSI) مورد بررسی قرار گرفت.
در این مطالعه با استفاده از دو شاخص هواشناسی DI یا دهکها و PN به وسیلهی نرمافزار DIP به بررسی وضعیت خشکسالی حوزه آبخیز کاکارضا با استفاده از شش ایستگاه درون و مجاور حوزه، از سال آبی 13۹۰ - 13۸۱ پرداخته شده است.
مقایسهی میانگین آماره Z من – کندال شاخصهای مورد بررسی نشان داد که SDI بیش از 3 برابر SPI در طول دوره آماری فزونی داشته که حاکی از شدت بیشتر خشکسالی هیدرولوژیک نسبت به هواشناسی در سطح حوزه است.
شاخصهای مورد استفاده در این نرمافزار PNI، DI، SPI، CZI، MCZI وZSI هستند که در زیر به شرح مختصری از آنها پرداخته شده است.
جدول 1- طبقات شاخص خشکسالی SPI [10] (رجوع شود به تصوير صفحه)۲-۲-۲- شاخص درصد از نرمال بارش (PNI) درصد از نرمال بارش یکی از سادهترین شاخصهای خشکسالی است که همین امر سبب استفاده زیاد از این شاخص جهت بررسی خشکسالی شده است.
در این مطالعه به منظور پایش خشکسالی شهرستان سامان از شاخصهای میتنی بر دادههای بارش(PNI، DI، SPI، ZSI، CZI و MCZI) استفاده شده است.