چکیده:
پیامبراکرم (ص) به عنوان مفسر و تفصیل دهنده آیات قرآنی همآهنگ با نظام اجتماعی مورد نظر قرآن، جامعه اسلامی را در مدینه بر اساس توحید پایهگذاری کرد و در شرایطی که جامعه مدینه، متشکل از گروههای مختلف اجتماعی با اعتقادات و گرایشهای مختلف بود، ساماندهی جامعه اسلامی بر اساس مبانی و ارزشهای قرآنی و الهی از طریق پیماننامهای به نام وثیقةالمدینه میسر گردید. این سند که در بردارنده اصول و مبانی موثر در شکلگیری جامعه اسلامی و تحولات رو به کمال آن بود به وسیله پیامبر (ص) تنظیم شد و به توافق همه گروههای موجود در مدینه رسید.
این پژوهش بر آن است با نگاهی تاریخی، پس از بررسی زمینههای معرفتی شکلگیری جامعه اسلامی مدینه، جایگاه معرفتی وثیقة المدینه را در آن با بهرهگیری از روش تحلیل محتوا مشخص سازد. یافتههای پژوهش حاضر نشان دهنده آن است که مولفههای هستیشناختی توحید و معاد و مولفههای انسانشناختی مسئولیتپذیری و کرامت انسان از مولفههای معرفتی مورد توجه این وثیقه برای بنا نهادن جامعه نوپای اسلامی مدینه بوده است
Prophet Mohammad (PBUH), the interpreter of qur’anic verses concordant with the social order considered by Holy Quran, initiated the Islamic community in Medina based on the unity when the community of Medina included the diverse social groups as well as the diverse beliefs and tendencies and the development of Islamic community based on qur’anic and divine bases and values got feasible by the convention named Vasiqat ol- Madinah. This document including the effective principles in the direction of the advancement of Islamic community was developed by the prophet Mohammad (PBUH) and it was agreed upon by all the groups present in Medina. This research is to specify the epistemological position of Vasiqat ol- Madinah through the historical approach as well as the study of epistemological grounds in favor of developing the Islamic community of Medina. The findings of this research clarify that the ontological elements of unity and resurrection together with the anthropologic elements of taking responsibility and dignity of human are considered as the epistemological elements of this contract towards the foundation of newly developed Islamic community of Medina.
خلاصه ماشینی:
وثیقۀالمدینه و جایگاه معرفتی آن در شکل گیری جامعه اسلامی در مدینه تاریخ دریافت : ١٩٩٦/٨/٢٥ تاریخ تأیید: ١٩٩٩/٢/١٦ 1 محمد تقی سبحانی الهام خرّمی نسب دهنده آیات قرآنی هم آهنگ با نظام اجتمـاعی مـورد نظـر قـرآن ، جامعـه اسـلامی را در مدینـه بـر اسـاس توحیـد پایه گذاری کرد و در شرایطی که جامعه مدینه ، متشکل از گـروه هـای مختلـف اجتماعی با اعتقادات و گرایش های مختلف بود، سامان دهی جامعه اسـلامی بـر اساس مبانی و ارزش های قرآنی و الهی از طریق پیمان نامه ای به نام وثیقۀالمدینه میسر گردید.
این سند که در بردارنده اصول و مبانی مؤثر در شکل گیری جامعه اسلامی و تحولات رو به کمال آن بود به وسـیله پیـامبر تنظـیم شـد و بـه توافق همه گروه های موجود در مدینه رسید.
2 پیامبر اکرم به عنوان مفسر و تفصیل انسان شناختی مسئولیت پذیری و کرامت انسان از مؤلفه های معرفتی مورد توجـه این وثیقه برای بنا نهادن جامعه نوپای اسلامی مدینه بوده است .
هم چنین در کتاب های مختلـف بـه خصوص در منابع عربی و انگلیسی به معرفی وثیقه پرداخته شده است و از جنبه های مختلف مورد پژوهش قرار گرفته است ولی به صورت مسـتقل بـه نقـش آفرینـی معرفتـی وثیقـه در شکل گیری جامعه اسلامی توجهی نشده است که در این پژوهش محقق خواهد شد.
شکی نیست که وجود یهود در مدینه به اطلاع اهل مدینه از تاریخ بنی اسرائیل و اخبار آنها کمک میکرد و هم چنین با فهمیـدن قیامـت ، حسـاب و آمـدن پیـامبر جدیـدی کـه نجات بخش بشریت است ، استعداد پذیرش اسلام در میان اهالی مدینه ایجاد شد که ایـن پذیرش ، بیشتر وام دار عوامل سیاسی و روحـی بـود.