چکیده:
خانواده در فرهنگ اسلامی ایرانی امری مقدس و بسیار مورد تاکید میباشد. با اینحال، موقعیت کنونی خانواده ایرانی حاکی از بروز آسیبهای بسیار و بحرانی شدن آن دارد. این پژوهش رویکردی تحلیلی و اسنادی به آسیبشناسی خانواده و واکاوی عوامل پیدایش ناهنجاریها در آن دارد. یافتههای این پژوهش حاکی از تغییر ملاکهای ازدواج، تغییر فلسفه ازدواج و کاهش نرخ باروری، افزایش سن ازدواج، کاهش میزان ازدواج، افزایش میزان تجرد جوانان، افزایش طلاق، کاهش جاذبه فرهنگی ازدواج، کاهش کارکردهای خانواده و خویشاوندی در همسریابی، تغییر و اختلال در کارکردهای تربیتی خانواده، کاهش اقتدار والدین، فرسایش اعتماد، همبستگی و سرمایه اجتماعی خانواده، سست شدن نگرشهای ارزشی به تقدس نهاد خانواده و... دارد. با واکاوی عوامل این تغییرات، میتوان گفت: در این زمینه عواملی همچون سکولاریزسیون خانواده، سیاستهای تنظیم خانواده، طلاق، اشتغال زنان، افزایش سن ازدواج، تاثیرپذیری از فمینیسم، باورهای اجتماعی و فرهنگی، تغییر سبک زندگی و رسانههای ارتباط جمعی نقشآفرین میباشد.
Family in the Iranian-Islamic culture is a sacred institution. However, the Iranian family is currently suffering from many problems and crises. Using a descriptive-analytical and documentary method, this paper analyzes the causes and effects behind the problems and crises in Iranian families. The findings indicate that, various changes have taken place in Iranian families, including marriage criteria, philosophy of marriage, reducing the total fertility rate (TFR), increasing the age of spouses in marriage, reducing marriage rates, increasing the rate of youth celibacy, increasing divorce, decreasing cultural attraction of marriage, decreasing family and kinship functions in matrimony, changing family educational functions, decreasing parental authority, decreasing confidence, decreasing solidarity and social capital of the family, decreasing sanctity of the family institution and etc. Some of the factors behind these changes are, family secularization, family planning policies, divorce, women’s employment, increasing the age of marriage, the effects of feminism, social and cultural beliefs, new changes in Iranian lifestyle and mass media.
خلاصه ماشینی:
از سوي ديگر، اين تغييرات، خود موجب تغيير ساختار سني، جنسي و تغيير ارزشهاي ازدواج و خانواده گرديد، سن و معيارهاي ازدواج و نيز وضعيت افراد آماده ازدواج را از لحاظ در دسترس بودن همسر مناسب، تحت تأثير قرار داد؛ زيرا اشتغال زنان، و تفاوت طبيعي سني زوجين و نابرابري تعداد مردان و زنان آماده ازدواج، زمان ازدواج دو جنس را تحت تأثير قرار داد.
ازاينرو، ميتوان عوامل این تغییرات را چنين بيان كرد: امروزه، با فرايند شتابان جهانيشدن و تبديل جهان به يك دهكده كوچك، و تحولات سريع محيطي و ارزشي گسترده در حال وقوع، و تأثيرپذيري فرهنگ بومي و ملي از اين منابع تغيير ارزشي و محيطي و نيز ناكارآمدي سازوكارهاي فرهنگساز در مواجه با پديدۀ جهانيسازي، جامعه اسلامي ايران ازیکسو، با فعالیت گسترده رسانههای فرهنگساز غربی روبهروست که جامعه را به بستري مناسب براي ترويج ارزشهاي سکولار و غیردینی و به ميداني براي تاخت و تاز ارزشها و نمادهاي فرهنگ غرب تبديل كرده است؛ و از سوی دیگر، انفعال نهادها و متولیان فرهنگ ملی و یا عدم اعتقاد کارگزاران و متولیان فرهنگ ملی به غنای فرهنگ بومی و ملی، و نیز وجود برخی دلدادگان غربی و جریان نفوذ در عرصه حاکمیتی، این معضل را دو چندان کرده است.