چکیده:
علمای شیعه به عنوان پاسداران دین و مربیان و هدایتگران مردم، همواره در اندیشه تعامل سازنده با پیروان دیگر ادیان و مذاهب، به ویژه در حرمین شریفین ـ مکه و مدینه ـ در زمان برگزاری حج و عمره، بودهاند و مردم را نیز به سعه صدر و اخلاق نیکو با دیگران توصیه کردهاند. در این مقاله که دارای روش توصیفی ـ تحلیلی است، شیوه رفتاری و تعامل علمای شیعه با دیگر مسلمانان در موسم حج و حرمین شریفین، مورد بررسی قرار گرفته و روشن شده است که عالمان روشنبین شیعه، ضمن آگاه ساختن پیروان مذاهب اسلامی در زمینههای مختلف، آنان را به مشترکات اعتقادی، وحدت و انسجام اجتماعی و هشیاری در برابر دسیسههای دشمنان فراخوانده، و با صدور فتواهای راهگشا در زمینه مناسک حج و ایجاد ارتباطهای دوستانه با اهل سنت، از وقوع بسیاری از تنشها و اختلافات پیشگیری کردهاند و زمینه برگزاری مسالمتآمیز حج را فراهم ساختهاند.
لطالما اعتبر علماء الشیعه کحراس للدین ومربین و مرشدین للناس، یفکرون
فی التفاعل البناء مع اتباء باقی الادیان و المذاهب و خاصه فی الحرمین الشریفین مکه والمدینه اثناء الحج و العمره وکانوا یوصون الناس بالاخلاق حمیده و سعه صدر واصدارهم للفتاوی الارشادیه حول مناسک الحج و اقامه علاقات صداقه مع
اهل السنه حالت دون وقوع الکثیر من التوترات و الخلافات و وفرت الارضیه
للحج بسلام.
Shiite scholars, as guardians of religion, educators, and guides of people, try to have constructive interactions with the followers of other religions and sects especially in the Two Holy Shrines - Mecca and Medina - during the Hajj and Umrah; they advise people to have good morals with others. In this descriptive-analytical study, the behaviors and interactions of the Shiite scholars with other Muslims during the Hajj and in the Two Holy Shrines were examined and it was found that while informing the followers of Islamic religions in various fields, the enlightened Shiite scholars call them for commonalities, unity, social cohesion, and vigilance against the conspiracies of the enemies. Issuing instructive fatwas on the rituals of the Hajj and establishing friendly relations with Sunnis, these scholars prevent tensions and disputes and provide the requirements for peaceful performing of the Hajj.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله که دارای روش توصیفی ـ تحلیلی است، شیوه رفتاریو تعامل علمای شیعه با دیگر مسلمانان در موسم حج و حرمین شریفین، مورد بررسی قرار گرفته و روشن شده است که عالمان روشنبین شیعه، ضمن آگاه ساختن پیروان مذاهب اسلامی در زمینههای مختلف، آنان را به مشترکات اعتقادی، وحدت و انسجام اجتماعی و هشیاری در برابر دسیسههای دشمنان فراخوانده، و با صدور فتواهای راهگشا در زمینه مناسک حج و ایجاد ارتباطهای دوستانه با اهل سنت، از وقوع بسیاری از تنشها و اختلافات پیشگیری کردهاند و زمینه برگزاری مسالمتآمیز حج را فراهم ساختهاند.
در این مقاله سعی شده است شیوههای رفتاری و برخوردهای عالمان شیعه با دیگر مسلمانان در مکه و مدینه و همچنین دستورالعملها و توصیههای آنان از عهد صفویه تاکنون، مورد بررسی قرار گیرد و به این سؤال پاسخ داده شود که شیوه تعامل علمای شیعه با دیگر مسلمانان در حج و حرمین چگونه بوده و چه نقشی در ایجاد صمیمیت میان مسلمانان و در نتیجه روانسازی مراسم حج داشته است؟ شیوههای تعامل علمای شیعه با سایر مسلمانان علمای دین، به عنوان خلفا و جانشینان پیامبر9 (شیخ صدوق، 1413ق، ج4، ص320)، همچون ستارگان فروزان، هدایتگر مردم به سوی فضیلتها و روشنکننده راه زندگی آنان هستند (کلینی، ج2، ص499).
» علمای اسلام، احترام به مقدسات پیروان مذاهب دیگر را بسیار لازم دانسته و افراد را از هرگونه گفتار و رفتاری که موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمانان شده و سوژه و بهانه به دست دشمن میدهد، پرهیز میدادند و توهین به مقدسات دیگران را شرعاً حرام اکید میدانستند (بیانات مقام معظم رهبری، 22/2/1388) یکی از شرایط برگزاری مسالمتآمیز مناسک حج نیز ـ که همهساله با حضور پیروان مذاهب مختلف اسلامی در یک مکان برگزار میگردد ـ احترام به سلایق و عقاید یکدیگر است (مصاحبه با سرپرست حجاج ایرانی، میقات حج، شماره 71، ص146) 2.