چکیده:
زنان نیمی از پیکره اجتماع انسانی هستند که در شکلگیری جامعه انسانی نقش مهمی ایفا میکنند. بررسی و موقعیت زنان صدر اسلام نشان میدهد که آنان در بسیاری از امور اجتماعی، اقتصادی، علمی، سیاسی و حتی امور دفاعی با حفظ کرامت انسانی و عفت و پاکدامنی خود شرکت فعال داشته و در بسیاری از موارد نیز موفق و سربلند بودهاند. این پژوهش با هدف بررسی جامعهشناسی مشارکت زنان مسلمان صدر اسلام، از دوره پیامبر اکرم(ص) تا قیام امام حسین(ع) (سال 62 هجری) و رسیدن به دستاوردهای علمی درزمینهی میزان و نقش مؤثر زنان در جامعه اسلامی تدوین شده است. این تحقیق با روش مطالعه اسناد تاریخی انجامشده و فن مورد استفاده برای جمعآوری اطلاعات، اسنادی است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که زن پیش از اسلام جایگاه والایی نداشت و از بسیاری از حقوق انسانی خود محروم بود و با ظهور اسلام تحولی همهجانبه در جایگاه و منزلت زن ایجاد شد بهگونهای که در عرصههای مختلف مانند بیعت، هجرت، دفاع از ولایت و ... پابهپای مردان یار و یاور پیامبر و امام عصر خود بودند. اسلام موافق حضور اجتماعی و سیاسی زن در جامعه است ولی بهمنظور حفظ کرامت و شخصیت انسانی زن و جلوگیری از استفاده ابزاری از او و حفظ کانون خانواده، چارچوب و شرایطی برای این حضور تعیین نموده است که مهمترین آن حفظ حجاب و پاکدامنی در فعالیتهای اجتماعی اوست.
Half of human society is composed of women who play a critical role in society formation. Women’s position in the early Islam demonstrate that they have been actively involved in social, economical, scientific, political and even defending affairs and along with preservation of their magnanimous and purity, they have been successful in many cases. This research is done to explore sociological participation of women Muslims in the early Islam from time of Prophet Mohammad (peace be upon him) to Imam Hussein (peace be upon him) uprising (the year of 62 Lunar Hijri) to reach the scientific achievement of the extent and effective role of women in Islamic society. It uses historical documents studying and the method of gathering information in attributional. The conclusions of this study depict that women did not have a prominent position before the Islam and were deprived of many of their humanistic rights and with the emergence of Islam, a holistic transformation was made in women’s prestige and position in a way that in different fields such as fealty, Hejira and defense of Imams, they were helpers of Prophet Mohammad (peace be upon him) and Imam of time as well as men. Besides, Islam agrees with the political and social presence of women in society; however to preserve the family and women’s dignity and prevention of being abused, Islam has set a framework for women presence in society which the most important of them are having Hijab and purity and attending the women relationships with men in social activities
خلاصه ماشینی:
اهداف تحقيق دراين پژوهش به بررسي مشارکت سياسي زنان صدراسلام ، اززمان ظهوراسلام درجامعه جزيـرة العـرب ودوران پيامبراسلام (ص )تاپس ازواقعه کربلا(سال ٦٢هجري)خواهيم پرداخت ،ودرصددپاسخگويي بـه پرسشـهاي زيرهستيم : ١) جايگاه سياسي زنان دراسلام چگونه تبيين شده است ؟ ٢) عوامل اجتماعي – سياسي حاصل ازظهور اسلام چگونه برمشارکت سياسي زنان تأثيرگذار بوده است ؟ ٣) حضورزنان درفعاليت هاي سياسي-اجتماعي،دردوران قبل ازاسلام وپس ازاسلام چه تفاوت فاحشي دارد؟ چارچوب نظري ومباني نظري پژوهش مفهوم سياست ؛ ( politic) معــــاني لغــــوي واژه سياســــت رادهخدابــــه معنــــي پــــاس داشــــتن ملک ،حراســــت ،حکم راندن ،دورانديشي،تدبير،رياست وغيره مي داند (دهخدا،١٣٤٦،ج ٣٨؛واژه سياست ) واصطلاحا : سياسـت مجموعـه تدابيري است که حکومت به منظور اداره کشور اتخـاذ مـي کنـد(آقابخشـي،١٣٨٩:٢٠٢)؛ليتـره سياسـت راعلـم حکومت بر کشورمي داند (بابايي وآقايي،١٣٦٩: ٣٩٣) وفرانکلين ودوورژه علم سياست را "علم قدرت "دانسته اند (دوورژه ،١٣٩١: ١٧).
٥- تنوير افکار عمومي با سخنراني، رايزني سياسي و مرثيه سرايي: سخنراني در ميان مـردم بـه منظـور روشنگري افکار عمومي براي پيشبرد اهداف سياسي نمونه ديگر حضور زنان محسوب مي شود که نمونه بارز اين حضور فعال ، سخنراني آتشين حضرت زهرا(س ) با تکيه بر غصب فدک، مراجعه فاطمه (س ) به درخانه مهاجرين و انصار و مرثيه سرايي ايشان بر سر قبر رسول خدا(ص ) جهت بيدارسازي جامعه را مي توان نام برد (نيکوبرش راد، ١٣٨٧ به نقل از ابن ابي الحديد، ج ٢: ٥).