چکیده:
پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت طاهرینش(ع)، به دلیل مسئولیت خطیر رسالت و امامت، عهدهدار هدایت و تربیت مردم بودند. ایفای این مسئولیت، مستلزم رابطه عمیق و گسترده ایشان با اقشار و طبقات مختلف جامعه بود. در همین راستا، آنان با اخلاق و رفتار سازنده خویش، مردم را با آموزههای اسلام آشنا کردند و از انحرافات و گمراهیها رهایی بخشیدند. در این مقاله، که با روش توصیفی ـ تحلیلی نگارش یافته است، چگونگی ارتباطات و تعامل اجتماعی پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت اطهار(ع) از منظر زیارتنامهها بررسی میشود. نتیجه تحقیق، این است که تعامل اجتماعی پیامبر خاتم(ص) و اهل بیت گرامی ایشان:، بیشترین نقش را در تغییرات بنیادین جامعه آن روز داشته و عامل گسترش قلمرو اسلام و اقبال جهانیان به این دین حنیف شده است. ازاینرو، آنان بهترین الگو برای همگان، به ویژه ارادتمندان حضرات معصومین(ع) به شمار میآیند که برای زیارت آن بزرگواران، توفیق پیدا میکنند.
خلاصه ماشینی:
تاریخ زندگی اهل بیت:، نشان میدهد آنان نیز از این ویژگی برخوردار بودند؛ آنان که با سادگی و متانت میان مردم میزیستند، همه تلاش خود را برای رشد و تعالی مردم به کار بردند و در عرصههای تلخ و شیرین زندگی مردم، همراه آنان بودند.
از موضوعات زیارتنامهها نیز همین مقوله است که نشان میدهد اهل بیت عصمت و طهارت:، الگوی مردم و میزان سنجش اخلاق و رفتار آنان در همه عرصههای زندگی هستند.
تاریخ، نمونههای زیادی از این احسانهای ایثارگونه اهل بیت: را ثبت کرده؛ چنانکه نقل شده است پیامبر اسلام9 در عروسی حضرت زهرا3 یک دست پیراهن نو به ایشان داده بود تا در شب عروسی بپوشد.
آن حضرت، وظیفه هدایتگری امت را پس از خود به خاندانش محول کرد و قرآن و اهل بیت: را (در حدیث ثقلین)، به عنوان دو یادگار ارزشمند، چراغ راه مردم قرار داد و فرمود: «اگر به رهنمودهای این دو پایبند باشید، به سعادت خواهید رسید و از گمراهی و سرگردانی نجات خواهید یافت» (سلیم بن قیس، هلالی، 1405ق، ج2، ص647).
مرحوم کلینی در کتاب شریف کافی، بابی قرار داده است با عنوان: «أنَّ الْأئِمَّة هُمُ الْعَلامَاتُ»؛ «امامان نشانهها و علامتها هستند» (کلینی، 1389ق، ج1، ص206)؛ به این معنا که اگر مردم بخواهند با عبودیّت (به معنای حقیقی) و همچنین عقاید صحیح توحیدی آشنا شوند و آموزههای عالیه دین و ارزشهای اخلاقی را به طور کامل و متقن فرا بگیرند، میباید دست به دامان اهل بیت و امامان بزرگوار: شوند؛ زیرا فقط آنان در تمام فضائل انسانی، اعمّ از زهد، ورع و تقوا، صدق و عدل، امانتداری و...