چکیده:
در دورانی که خوجه در شرق ایران و در فرقه اسماعیلیه زندگی میکردند طبق تمامی شریعت اسماعیلیان به سر میبردند. اما آنچه که در زندگی دینی آنان تاثیر گذارد، تحولات سیاسی بود که با درگیری و نزاع نیز همراه بود و سبب شد تا گروهی از آنان به هند مهاجرت کنند و در نتیجه به فرقه اثنی عشری گرایش یابند البته این تحول در تاریخ معاصر شکل گرفت و آنچه که در تاریخ خوجه ها دیده میشود حضور آنان در بین فرقه اسماعیلیه است. با توجه به پیشینه ذکر شده در مقدمه ما در این پژوهش به دنبال این امر هستیم که تحولات خوجه ها از دوران پس از تشکیل اسماعیلیه تا تحولات آنان در دوران معاصر به چه شکل بوده است؟ برای پاسخ به این سوال میتوان فرضیه مهاجرت ها و نزاعهایی که در بین فرقه اسماعیلیه و اثنی عشری صورت گرفته است اشاره کرد. هر آنچه که در بین خوجه رخداده است به نظر بسیار دقیق و قابل درک است، زیرا آنان پس دورانی که خود را به فرقه اثنی عشری نزدیک کردند کم کم به سمت مکتب و فدراسیونهایی رفتند تا بتوانند تحکیم خود را ابراز کنند. حتی از گرایش به سوی رجال مهم نظیر بلال مسلم میشن و سازمان او سخن گفت که در جهت رشد آنان بسیار موثر بود.
خلاصه ماشینی:
اما آنچه که در زندگی دینی آنان تأثیر گذارد، تحولات سیاسی بود که با درگیری و نزاع نیز همراه بود و سبب شد تا گروهی از آنان به هند مهاجرت کنند و در نتیجه به فرقه اثنی عشری گرایش یابند البته این تحول در تاریخ معاصر شکل گرفت و آنچه که در تاریخ خوجه ها دیده میشود حضور آنان در بین فرقه اسماعیلیه است.
با توجه به پیشینه ذکر شده در مقدمه ما در این پژوهش به دنبال این امر هستیم که تحولات خوجه ها از دوران پس از تشکیل اسماعیلیه تا تحولات آنان در دوران معاصر به چه شکل بوده است؟ برای پاسخ به این سؤال میتوان فرضیه مهاجرت ها و نزاعهایی که در بین فرقه اسماعیلیه و اثنی عشری صورت گرفته است اشاره کرد.
(samachar 2006:18) در اوایل دهة 1870 م گروهی از این خوجه ها که در زمرة مخالفان آقاخان بهشمار میرفتند، بهقصد زیارت رهسپار کربلا شدند و در نجف به دیدار یکی از مجتهدان بزرگ آن زمان، شیخزینالعابدین مازندرانی رفتند و چون خود را شیعه معرفی کردند، توجه شیخ را جلب نمودند؛ اما هنگامی که آیتالله مازندرانی از احکام و اعمال مذهبی آنها پرسید، اظهار داشتند که نماز نمیخوانند، روزه نمیگیرند و عبادات دیگر را نیز بهجای نمیآورند.
خوجه عنوان و لقبی است برای گروهی از پیروان مذهب نزاری اسماعیلی که خاستگاه اصلی آنان: هند، پاکستان و کشمیر بوده و اکنون بیشتر آنان، کریم الحسینی آقاخان چهارم را چهل و نهمین امام حاضر خود میدانند.