چکیده:
بخش مهمی از روابط اجتماعی انسان، به روابط او با خویشاوندانش باز میگردد. شبکه روابط خویشاوندی، همواره دوشادوش روابط خانوادگی در جوامع مختلف حضور داشته است. آنچه که این شبکه را به هم گره میزند، پیوند همخونی است که پیوندی تکوینی، فطری و ماندگار است و بر همه مناسبات فامیلی سایه میگستراند. روابط خویشاوندی در کنار روابط خانوادگی، به منزله عمود خیمه اجتماع است که با تحکیم آن، بنای اجتماع مستحکم، و با تضعیف آن، بنای جامعه سست و متزلزل میشود و حیات مادی و معنوی و سلامت جسمی و روانی افراد آن به خطر میافتد. یکی از معضلات اخلاقی جوامع معاصر، تضعیف یا قطع پیوندهای خویشاوندی است که پیامدهای ناگوارش دامن جامعه بشری را گرفته است و به دین و دنیای آنان آسیب میزند.
خلاصه ماشینی:
خوشرویی و برخی رفتارهای ساده و محبتآمیز و بدون هزینه دیگر نیز میتواند همچون سلام کردن، مصداق این مرتبه صله رحم باشد؛ مانند دادن جرعه آبی به دست خویشاوند.
اگر صله رحم به این معنا تحقق یابد، خویشاوندان را یکدل و یکپارچه میکند، توان مادی و معنوی آنان را افزایش میدهد و ضامن بقای حیات فرد و اجتماع است.
اسلام ضمن مخالفت با چنین رویهای، به گذشت و شکیبایی در روابط خویشاوندی و نهی از قطع رحم به صورت مطلق، توصیه و پیامدهای فراوانی برای آن بیان میکند که از جمله آنها کوتاه شدن عمر و کاهش روزی و ثروت است.
2. ترک حمایت از خویشاوند یکی از آسیبهای روابط خویشاوندی در عصر حاضر، محدود شدن صله رحم در بسیاری موارد به احوالپرسی و دید و بازدید و کوتاهی در یاری مالی و بدنی یکدیگر است.
این در حالی است روایات به یاری مالی و بدنی به عنوان جزئی از صله رحم تأکید دارند؛ چنانکه امیرالمؤمنین میفرماید: «مَنْ آتَاهُ اللَّهُ مَالًا فَلْيَصِلْ بِهِ الْقَرَابَةَ؛ کسی که خدا مالی به او داده است، باید با آن با نزدیکان خود پیوند داشته باشد».
4. تضعیف پیوند با خویشاوند یکی از آسیبهای صله رحم در عصر حاضر، اختصاص دادن بیشتر وقت مفید برای کسب درآمد بیشتر و افزایش سطح رفاه خود و خانواده است که به طور طبیعی توجه به خویشاوندان و رفت و آمد در سطح مطلوب با خویشاوندان کاهش مییابد و صله رحم نیز بسیار ضعیف و محدود برگزار میگردد.
این امر سبب میشود رفت و آمدهای خویشاوندی نتیجه مطلوب مثل انس و الفت و محبت و زمینهسازی برای یاری و حمایت از یکدیگر را نداشته باشد.