چکیده:
یکی از موضوعاتی که در طول تاریخ برای اندیشمندان از اهمیّت برجستهای برخوردار بوده، چگونگی تعامل، تفاهم و همزیستی مسالمتآمیز انسانها با یکدیگر است. انسانهای سالم همیشه به دنبال فاکتورهای بهبود روابط اجتماعی و تعاملات سازنده بوده و از نزاع و درگیری و قطع روابط با یکدیگر برحذر بودهاند.
«تحمّل و مدارا» نیز که یکی از همین فاکتورهای تعامل سازنده است که عامل اثربخش در بهبود روابط اجتماعی و ایجاد آرامش روانی در جامعه است و از گسترش دشمنیها و تخریب روابط انسانی جلوگیری میکند.
شناخت مفهومی واژۀ «تحمّل»، میتواند به ما در رسیدن به اهداف کاربردی «تحمّل و مدارا» کمک کند:
خلاصه ماشینی:
از طرفی افراد دارای «کنترل بیرونی»، معتقدند رفتارها و گفتههای ناخوشآیند دیگران، تأثیر زیادی بر عملکرد آنها داشته است و در مقابل افرادی که دارای «کنترل درونی» هستند، اعتقاد دارند محرّکهای ناخوشآیندی که دریافت میکنند (مانند ابراز خشم اطرافیان)، تحت کنترل خود آنهاست؛ 6 محمد غزالی، کیمیای سعادت ص 345.
2 در اهمیّت بحث «تحمّل»، همین بس که در قرآن کریم، تعداد 93 آیه به موضوع صبر و تحمّل پرداخته است.
3 همچنین کلمۀ تحمّل 14بار، پذیرش اشتباه دیگران و بخشش آنان 21بار، حلم، بردباری و صبر 25بار، تحمّل عقایدمخالف 1 بار، رفق، نرمی و مدارا 8 بار در نهجالبلاغه تکرار شده است.
تحمّل در برابر مصائب و مشکلات خداوند در بعضی آیات قرآن مسلمانان را در برابر حوادث و مشکلات، مانند مرگ عزیزان، از دست رفتن اموال و دارایی و پیشآمدن حوادثی که قلبها را از خوف لبریز میکند و گرسنگی و فقر به همراه میآورد، به صبر و پایداری فرامیخواند: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَيءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ یوسف: آیه 90.
بر این اساس وظیفۀ زوجین آن است که برخوردی مؤدبانه و کریمانه داشته باشند، لغزشهای یکدیگر را نادیده گرفته و در رفع آنها بکوشند و در مقابل بدرفتاری یا سوءخلق دیگری صبر و تحمّل داشته و یکدیگر را مورد گذشت قرار دهند.
آثار تحمّل در خانواده از آثار مثبت تحمّل و مدارا با خانواده، کسب محبوبیت در میان آنان است.
در روایتی از امام صادق ع نقل شده است که ایشان دلیل تحمّل و مدارا با خانواده را، جذب آنان به سوی دین میداند.