چکیده:
حقوق زندانیان یکی از محورهای حقوقی در قانون اساسی ایران و دستگاه قضایی و تابع مقررات
داخلی در کشور است. زندانیان به عنوان یکی از شهروندان جامعه اسلامی» هر چند در حال سپری
کردن مجازات حبس هستند» اما اعمال و اجرای اقداماتی که ضامن حقوق آنها میباشد» حائز اهمیت
است. از اینرو رعایت قواعد حقوقی زندانیان در ایران» مستلزم التزام به قانون اساسی ایران و قوانین
بینالمللی است. قوه قصاییه» مسئول و نهادی است که در ایران به امور مرتبط با زندانیان رسیدگی و
نظارت دارد و به همین دلیل» رعایت استانداردهای رفتاری در مواجهه با حقوق زندانیان از سوی این نهاد
در عرصه ملی و فراملی» حائز اهمیت است.
قوه قضاییه در دوران آیتالله رئیسی» تحولات مهمی در خصوص رعایت حقوق شهروندی داشته
است. به عنوان نمونهء ابلاغ بخشنامه برای پیشگیری از ویروس کرونا در زندانهاء خودداری از معرفی
محکومان به زندان تا پایان فروردین سال ۰۹۹ ابلاغ بخشنامه اعطای مرخصی به زندانیان به دنبال شیوع
کرونا در راستای حفظ سلامت آنان در طول فرایند تحمل حبس» توجه به وضعیت محکومان زندانها
به لحاظ جنسیت و رده ستی (زنان» جوانان» نوجوانان و سالخوردگان)؛ از جمله اقدامات انجامشدهای
است که نشانگر تحولآفرینی در سیستم قضایی کشورء منطبق با هدفگذاری در قوانین کشور و قوانین
و اسناد بینالمللی است. این نوشتار تلاش دارد با مروری بر اسناد طراحی شده بینالمللی در خصوص
مجازات حبس, به بررسی اقدامات قوه قضاییه در استانداردسازی و تحولات در مواجهه با مجازات
حبس منطبق با قوانین بینالمللی بپردازد.
The rights of prisoners are one of the legal issues in the Iranian constitution
and the judiciary, which are subject to domestic regulations in the country.
Prisoners as citizens of the Islamic community, although they are serving
prison sentences, it is important in terms of the actions that guarantee
their rights. Therefore, respect for the rights of prisoners in Iran requires
adherence to the Iranian constitution and international law. The judiciary
is responsible and an institution that handles and supervises the affairs of
prisoners in Iran, and its observance of behavioral standards in the face
of prisoners’ rights is important by national and transnational institutions.
The judiciary has made significant and positive changes regarding the
observance of civil rights during the time of Ayatollah Ra’isi. For example,
issuance of a circular to prevent Corona virus in prisons and refusing to
introduce convicts to prison until the end of April 2020, issuance of a
circular on granting leave to prisoners following the outbreak of corona in
order to maintain the health of prisoners during the process of enduring
imprisonment, paying attention to the situation of prisoners in prisons in
terms of gender, age category (women, youth, adolescents and the elderly)
are measures taken to indicate a change in the country’s judicial system.
They complies with national laws and international documents. This article
seeks to review international documents relating to imprisonment and
examine the actions of the judiciary in standardization and developments
in the face of imprisonment in accordance with international law.
خلاصه ماشینی:
احیاء حقوق زندانیان با ابلاغ دستورالعمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری زندانها و سیاست حبسزدایی با توجه به بند 12 سیاستهای کلی قضایی سال 1388 به منظور تحقق بند 64 سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه، مصوب سال 94 از سوی مقام معظم رهبری(مدظله العالی)، تجدید و بازنگری درباره زندانیان مهریه، تدوین دستورالعمل تکریم به منظور رعایت کرامت اصحاب دعوا، تصویب شرایط و ضوابط عفو یا تخفیف مجازات محکومانی که محکومیت قطعی داشتهاند، تحت عنوان بخشنامه جدید عفو که مورد موافقت رهبری قرار گرفت، از جمله اقدامات ایشان در دوره تصدی قوه قضاییه میباشد.
سلامت و بهداشت جسم و روان زندانیان، امنیت جانی زندانیان در زندان، تغذیه، محیط مناسب نگهداری زندانیان به لحاظ بهداشت و عاری بودن از بیماریهای واگیردار و مخاطرهآمیز، توجه به زندانیان زن، ردههای سنی و شرایط تجرد و تأهل زندانیان، زنان زندانی باردار، تفکیک زندانیان بزهکار و طبقهبندی مجرمین در زندانها، استفاده از پزشکان، روانپزشکان، پرکردن اوقات فراغت زندانیان در محیط زندان، تبدیل محیط زندان به محیطی علمی، اشتغالزا و پرورشی برای زندانیان و بسیاری از امور دیگر، میتواند به عنوان اقدامات انجام شده، مورد توجه مسئولان امر قرار گیرد تا شاهد رساندن سطح توجه به حقوق شهروندی زندانیان در نظام اسلامی برای ارائه گزارش در عرصه بینالمللی باشیم؛ چرا که در حال حاضر در عرصه بینالمللی، شاهد ارائه گزارشاتی از نقض حقوق زندانیان در ایران از جمله طرح اعترافات اجباری (چندی است که مسیح علینژاد با پخش برنامههای لایو اینستاگرامی خود، به مصاحبه با زندانیان سیاسی در ایران میپردازد که تحت عنوان اعترافات اجباری منتشر میشود)، عدم اعلام بلافاصله دلایل بازداشت و تفهیم اتهام به طور کتبی، اطاله دادرسی و بلاتکلیفی متهم، سلب امکان ارتباط با خانواده، محرومیت از مشورت حقوقی در بدو بازداشت، عدم تفکیک و طبقهبندی زندانیان، ازدحام جمعیت در زندانها و عدم رسیدگی و بررسی به موارد مرگهای مشکوک در زندانهای ایران هستیم که محکوم کردن ایران به نقض حقوق زندانیان در ایران و اقدامات انجمن دفاع از حقوق زندانیان در ایران را به دنبال داشته است.