چکیده:
این پژوهش مبانی انسانشناختی مدرنیته، روشنگری و حقوق بشر معاصر را در فلسفه اخلاق و حقوق کانت بررسی کرده است. انسانشناسی کانت هر دو بعد محسوس و نامحسوس انسان را موردتوجه قرارداده است. شان حسی انسان متعلق به جهان محسوس است و شان ذاتی و نامحسوس او فراتر از عالم محسوس و متعلق به جهان معقول است. در اندیشه کانت، انسان موجودی است که تنها در زیست مدنی و اجتماعی قابلیت رشد دارد و عقلانیت او تنها از طریق ارتباط و تعامل عقلانی- اجتماعی شکوفا میگردد. مفاهیم کانونی کانت در بحث انسانشناسی، عبارتاند از: «انسان»، «کرامت»، «خودمختاری»، «خردمندی» و «آزادی». کانت سازهی انسانشناسی خود را بر اساس این مفاهیم بنیادین فلسفه اخلاق و حقوق بناکرده و از انسان تعریف عقلانی ارائه داده است. بدین ترتیب، انسان در اندیشه کانت خودمختار، خردمند، نقاد و سوبژکتیو است. فلسفه حقوق و اخلاق کانت نیز از درون انسان خردمند خود بنیاد برخاسته است. ازجمله مفاهیم مرکزی کانت در بحث انسانشناسی دو مفهوم جهانمیهنی و مملکت غایات است. روش تحقیق، تحلیلی-توصیفی است.
خلاصه ماشینی:
کانت سازهی انسانشناسی خود را بر اساس این مفاهیم بنیادینِ فلسفه اخلاق و حقوق بناکرده و از انسان تعریف عقلانی ارائه داده است.
بدین ترتیب، انسانشناسی کانت، برپایهی فلسفه اخلاق و حقوق او استوار است و او تلاش کرده است انسانیت، کرامت، شخصیت، عقلانیت، آزادی، کنشهای عقلانی-رفتاری و حقوق انسان را بر اساس فلسفه اخلاق تبیین نماید؛ بنابراین فلسفه اخلاق، مبنا و معیار است، زیرا در نظر کانت، «فلسفه اخلاق میکوشد رفتار خوب، یعنی آنچه را که باید رخ دهد تحت قاعده درآورد و این فلسفه، حاوی قواعد کاربرد صحیح اراده است.
برپایهی این نگرش، کانت برای انسان حرمت ذاتی و فینفسه قائل است، زیرا انسان به برکت قوهی فاهمه، مقدم بر حیوانات است و میتواند برای خود غایاتی داشته باشد؛ بنابراین در میان تمام موجودات فقط انسان یک موجودی دارای شخصیت لحاظ میشود که بالاتر از هر ارزشی قرار دارد.
کانت برپایهی اصلِ کرامت انسانی بر احترام متقابل افراد بشر تأکید ورزیده است: «هر انسانی به نحو حقانی و معتدل، طالب احترام از جانب دیگران؛ و متقابلاً ملزم به مراعات احترام دیگران است؛ بنابراین انسانیت، یک ارزش است زیرا انسان نمیتواند از هیچ انسانی دیگری بهعنوان صرف وسیله (نه برای دیگران و نه برای خود) استفاده کند بلکه باید همواره دیگران را بهعنوان غایت در نظر داشته باشد؛ و حتی ارزش و شخصیت خودش در این است که خود را برتر از تمام موجودات غیرانسانی که میتوانند مورداستفاده او واقع شوند و لذا برتر از تمام اشیاء قرار دهد.