چکیده:
مسجد جامع ساری از ابنیه مهم تاریخی معماری استان مازندران میباشد. این بنا یکی از اولین مساجد جامع استان بوده
که ساختمان آن از ابتدا برای پرستش ساختهشده است. این بنا در ابتدا پرستشگاه دین زرتشت و در سال ۱۴۴ م.ق به
مسجد و برای پرستش الله تغییر یافته است. این مسجد از معدود بناهای تاریخی این استان است که با توجه به آب و
هوای این منطقه که رطوبت مضاعف باعث نابودی بناها میشودء تاکنون پابرجاست. از دوران قاجار و پهلوی اول
بازسازیهای متعددی در این بنا انجام شده که این مرمتها تا زمان معاصر ادامه داشته است. مرمتهای بسیار باعث شده
طرح این بنا به شبستان ستوندار و ایواندار تبدیلشده و جزئیاتی را به همراه داشته باشد. از خصوصیات این مسجد میتوان
به سقف چوبی آن اشاره کرد. این پژوهش با روش گرداوری اسنادی و میدانی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی به بررسی
جزئیات و تزئینات مرمت آخر این بنا که پس از آتشسوزی سال ۱۳۹۷ انجام شده» میپردازد. این نوشتار به تحلیل
تزئینات این مسجد میپردازد و در دو بخش بررسی و تحلیل این مهم را به انجام میرساند. تزئینات این بنا از قبیل
کاشیکاری» گچکاری» چوبی» سفالکاری و آجرکاری بوده که به بررسی آنها پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
3- پیشینه تحقیق در رابطه با معماری مساجد جامع تحقیقهای متعددی از جمله کتب، مقالات و پایاننامهها، انجام شده است و در این نوشتهها با بررسی مساجد جامع به نتایج مختلفی رسیدهاند.
مریم هنردان در پایاننامه کارشناسی ارشد باستانشناسی، به بررسی و مطالعه ویژگیهای تزئینات معماری مسجد جامع مظفری کرمان پرداخته است.
مسجد جامع ساری بر روی ویرانههای آتشکدهای در این مکان بنا شده است.
در شکل 3، پلان فضاهای همکف این بنا نشان داده شده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 6-1- تزئینات موجود در مسجد جامع {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 6-1-1- تزئینات آجرکاري {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 6-1-2- تزئینات کاشیکاري اوایل دوران اسلامی و پیش از روی کار آمدن کاشیکاری از آجرکاری، گچبری و حجاری برای تزئین بنا استفاده میشده است.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} کاشیکاری از مهمترین تزئینات معماری اسلامی در ایران محسوب میشود و بسیاری بر این عقیدهاند که ایران اولین کشوری است که از کاشی هم برای تزیین و هم به منظور استحکام بنا بهره گرفته است (کیانی، 1362).
دهان اژدریها و سقف داخلی و ستونهای شبستان شمالی مسجد جامع ساری، (منبع: نگارنده، 1399) (به تصوير صفحه مراجعه شود) شکل 14- منبر چوبی مسجد جامع ساری، (ماخذ: نگارنده، 1399) شکل 13- منبر چوبی مسجد جامع ساری، (ماخذ: نگارنده، 1399) 6-1-5- سفالپوشها اگر سفالپوشی سقف را از عناصر جزئیات و تزئینی این مسجد بدانیم (که بنا به نظر نویسندگان از تزئینات این بنای تاریخی ایست) به تفضیل آن هم میپردازیم: سفال پوشها در شکلهای مختلف انجام میشود که در مجموع قطعات آن از سفالهای « استوانهای مخروطی » که نیم دایره نیز گفته میشود، تاجی، موجدار، شیاردار و تخت تشکیل میگردد.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 7- نتیجهگیری در این پژوهش تزئینات به کار رفته در مسجد جامع ساری مورد بررسی قرار گرفتند.