چکیده:
این مقاله، بخشی از پژوهشی است که به مطالعه ویژگیهای جمعیتشناختی بیداری اسلامی پرداخته است. این مطالعه توصیفی با این سؤال آغاز شد که آیا بین ویژگیهای جمعیتشناختی کشورهایی که بیداری اسلامی را تجربه میکنند شباهت یا تفاوتی وجود دارد؟ در پاسخ به این سؤال از روش مطالعه تطبیقی و با استفاده از راهبرد مورد محور به مقایسه کشورها و تحلیل شباهتها و تفاوتهای جمعیتی آنها پرداخته شد. در این مطالعه کشورها در قالب سه دسته مورد مقایسه قرار گرفتند. دسته اول شامل کشورهای مصر، تونس، لیبی و یمن؛ دسته دوم، شامل کشورهای بحرین و سوریه و دسته سوم، شامل کشورهای عربستان، عمان، الجزایر و مراکش میباشد. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که شباهت زیادی بین ویژگیهای جمعیتشناختی کشورهایی که بیداری اسلامی را تجربه کردهاند وجود دارد. با مقایسه این ویژگیها درمییابیم که الگوی مشابهی در ویژگیهای جمعیتشناختی این کشورها وجود دارد که میتواند زمینه بروز مخاصمات را فراهم نماید. اما این بدان معنی نیست که هر جا این همگرایی جمعیتی مشاهده شود بروز مخاصمات حتمی است. بلکه باید توجه داشت که این ویژگیهای جمعیتشناختی بالقوه عاملی برای ناآرامی هاست که باید با عوامل دیگری ترکیب شوند.
This article is based on a descriptive demographic study of Islamic awakening. This study began with the question of “whether demographic characteristics of countries with Islamic awakening are similar or not?”. To answer this question, a comparative study using case-based approach was conducted to compare and analysis demographic similarities and differentials. According to the finding of this study, countries can be divided into three types. The first type consists of Egypt, Tunisia, Libya and Yemen. The second type includes Bahrain and Syria. And the third type consists of Saudi Arabia, Oman, Algeria and Morocco. The results show that there is a close similarity between demographic characteristics of the countries with Islamic awakening which can create grounds for conflicts. But this does not mean that wherever, there is population convergence, incidence of conflict is inevitable. It should be noted that the demographic characteristics are potential factor for instability that should be considered in combination with other factors.
خلاصه ماشینی:
ايـن مطالعـه توصـيفي بـا ايـن سـؤال آغـاز شـد کـه آيـا بـين ويژگـي هـاي جمعيت شناختي کشورهايي که بيداري اسلامي را تجربه مي کننـد شـباهت يـا تفـاوتي وجـود دارد؟ در پاسخ به اين سؤال از روش مطالعه تطبيقي و با اسـتفاده از راهبـرد مـورد محـور بـه مقايسه کشورها و تحليل شباهت ها و تفاوت هاي جمعيتي آنها پرداختـه شـد.
فقط ميزان اين رشد در کشور يمن بسـيار نـاچيز اسـت ولـي کشـور بحرين که در دسته دوم قرار دارد با افزايش رشد سالانه جمعيت روبروست که عامـل اصـلي آن مهاجرپذيري است .
بر اساس داده هاي جدول ٢، در دسته اول با وجود تمام تفاوت هايي که در سطح باروري در سال ١٩٧٠ وجود دارد، مصر، ليبي و تونس در سال ٢٠١٠ باروري شان را به حـدود ٢ رسـاندند اما يمن در سطحي بالاتر از ساير کشورها داراي باروري حدود ٥/٥ است .
ميزان مرگ ومير کودکان ١ کمتر از يک سال در دسـته اول در سـال ١٩٧٠ بـالاي ١٠٠ در هزار بوده است و اين رقم در کشورهايي که در حال تجربه بيداري اسـلامي هسـتند بـه چشـم نمي خورد.
ميزان شهرنشيني ، تراکم جمعيت ، ميزان باسوادي ١، متوسط سال هاي تجرد کشورهاي مورد مطالعه (به تصویر صفحه رجوع شود) تراکم زيستي ٢ نيز با شدت و ضعف متفاوت در تمام کشورهايي که بيداري اسلامي را تجربه کرده اند در حال افزايش است .