چکیده:
همسان همسری تحصیلی یا تشابه تحصیلی زوجین» یکی از ابعاد مهم رفتارهای ازدواج و
انتخاب همسر است که به سبب پیامدهای مهم اجتماعی, اقتصادی و عاطفی آن مورد توجه
پژوهشگران متعددی در سطح جهان قرار گرفته است. با این وجود. تاکنون اطلاعی در مورد
تفاوتهاء تغییرات و سطروح همسان همسری تحصیلی در ایران در دسترس نیست.. مقاله
حاضر با بهرهگیری از منبع منحصربهفرد دادههای فردی حاصل از نمونه دو درصدی
سرشماری ۱۳۸۵ کشور چهار دهه تغییر در تشابه تحصیلی زوجین را بررسی میکند. برای
این منظور» تغییرات در روند کلی همسان همسری تحصیلی و نیز الگوی خاص همسان
همسری در هر یک از سطوح تحصیلی؛» برای زنان متولد در سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۶۰ مورد
بررسی قرار گرفته است. نتایج مبین آن است که برای متولدین یاد شده» متوسط سطح
همسانهمسری تحصیلی در ایران از حدود ۷۵ درصد به ۴۸ درصد تنزل یافته و در مقابل؛
نسبت زنانی که با شوهران دارای مدارک آموزشی پایینتر ازدواج کردهاند» از ۴ درصد به ۲۴
درصد افزایش یافته است. بر مبنای نتایج» چنین به نظر میرسد که همگام با کاهش
همسانهمسری تحصیلی؛ توزیع عدم سنخیت تحصیلی زوجین نیز از وضعیتی که در آن
شوهران سطح تحصیلاتی بالاتر از زن داشتهاند. به وضمیتی میل میکند که در آن سهم زنانی
که تحصیلات بالاتر از شوهرانشان دارندء بهتدریج رو به افزایش است. علاوه بر این» بررسی
روند تغییرات همسان همسری به تفکیک هر یک از سطوح تحصیلی نشان میدهد که روندها
به سمت همسانهمسری بیشتر در سطوح میانی تحصیلی و در عوض کاهش این نسبت در دو
انتهای بالایی و پایینی توزیع تحصیلات در ایران است.
Level, Trend and Pattern of Educational Homogamy in Iran
Educational homogamy or similarity of couples in terms of educational
attainment is one of the important aspects of mate selection which due to its
social, economic and emotional consequences has centered the attention of
many researchers around the world. Yet, no information regarding changes in
educational homogamy and its levels in Iran is available. Using individual data
from the %2 sample of 2006 Iranian census, this paper examines four decades
of change in similarity of couples in terms of educational attainment.
Specifically, changes in the general trend of educational homogamy as well as
the specific pattern of homogamy in each level of education are examined for
women born between 1940 and 1980. The findings suggest that the level of
educational homogamy for these cohorts has reduced from %75 to %48 In
contacts, the proportion of women marrying with husbands with lower
educational attainment has increased from
%4 to %24. It seems that to fall in educational homogamy in Iran has been
corresponded with a rise in the share of higher educated women marrying
men with lower education. In addition, the examination of changes in
educational homogamy by the level of education shows an increase in
homogmy in the intermediate levels and a decline in the upper and lower
levels.