چکیده:
«تحلیل نشانهشناختی» یکی از روشهای تحلیل کیفی است که به بررسی نشانهها در یک متن، جهت دستیابی به معنای ضمنی یا فراوضعی میپردازد. این معانی در ساختارهای زبانی قرآن، زوایایی از معانی تأویلی متن را که معانی فراوضع می-باشد، به نمایش میگذارد و انسجام بیشتری به دیدگاههای تفسیری میبخشد و افقهای نگاه مفسر را وسعت میبخشد. فواصل قرآن به عنوان یکی از آرایههای زبانی، با واکاوی نشانهها در سطوح مختلف زبانی همچون صرف، نحو، آوا و بلاغت، دریچهای نو به سوی پیامها و آموزههای نهفته در متن گشوده وافزون برآن برجستگیها و شاهکارهای ادبی آن را به نمایش میگذارد. نوشتار حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد نشانهشناسی عام، مهمترین عوامل زایش معانی ضمنی را در فواصل آیات وبا مطالعة موردی تشبیه و استعاره که سازه یا نشانة بلاغی به شمار آمده، مورد واکاوی قرار میدهد؛ بدین منظور معانی ضمنی فراوانی همچون شدت یا ضعف امر، لجاجت، درجه رویگردانی وکفر و.... با تحلیل نشانهشناختی تشبیه و استعاره در فواصل آیات قابل برداشت است که تفاسیر متعدد نیز به شکلی گذرا و غیر روشمند بدان اشاره داشتهاند لذا در نشانهشناسی فواصل آیات با بررسی نشانههای زبانی میتوان به کشف شبکههای معانی نهفته درگسترة بافت موقعیتی کلام دست یافت که این امر دریچهای نو به سوی اعجاز زبانی قرآن میگشاید و تفاسیری روشمند از عوامل درونمتنی قرآن کریم ارائه میدهد.
Semiotic analysis" is one of the methods of qualitative analysis that examines the signs in a text to achieve the implicit meaning. These meanings, in the linguistic structures of the Qur'an, show angles of the interpretive meanings of the text, which are beyond situation. And gives more coherence to interpretive views and expands the horizons of the interpreter's gaze. The distances of the Qur'an, as one of the linguistic arrays, by analyzing the signs, at different levels of language such as grammar, syntax, sound and rhetoric, open a new view to the messages and teachings hidden in the text. In addition, it displays its literary highlights and masterpieces. This research is a descriptive-analytical method with a general semiotic approach. Which analyzes the most important factors in the birth of implicit meanings in the intervals of verses and with the case study of simile, which is considered a rhetorical sign. For this purpose, many implicit meanings such as: intensity or weakness of the matter, stubbornness, degree of turning away and disbelief, etc. are mentioned. And by semantic analysis of simile and metaphor, in the intervals of verses, it can be understood that various interpretations have also referred to it in a non-methodical way. Therefore, in the semiotics of verse intervals, by examining linguistic signs, it is possible to discover the networks of meanings hidden in the context of the situational context of speech. This opens a new view to the linguistic miracle of the Qur'an and provides methodical interpretations of the in-text factors of the Holy Qur’an.
خلاصه ماشینی:
با تحليل نشانه شناختي تشبيه و استعاره در فواصل آيات قابل برداشت است که تفاسير متعدد نيز به شکلي گذرا و غير روشمند بدان اشاره داشته اند لذا در نشانه شناسـي فواصل آيات با بررسي نشانه هاي زباني ميتوان به کشف شبکه هاي معاني نهفته درگسترة بافت موقعيتي کلام دست يافت که اين امر دريچه اي نو به سـوي اعجـاز زبـاني قـرآن ميگشايد و تفاسيري روشمند از عوامل درون متني قرآن کريم ارائه ميدهد.
تحليل نشانه شناسي استعاره در فواصل قرآن چه سطحي از معنا را پديـدار ميسازد؟ ٢- پيشينه پژوهش ازجمله پژوهش هايي را که در اين زمينه انجام شده ، مي توان به مـوارد زيـر اشـاره کرد: مقالـۀ " نشـانه شناسـي سـورة مبارکـۀ غاشـيۀ" اثـر عبـاس اقبـالي و زهـرا وکيلي(١٣٩٥)؛ در اين مقاله به مباحث نظري در زمينه نشانه شناسـي در محـور همنشيني و جانشيني توجه شده و به شکلي تطبيقي سـورة غاشـيه در سـطوح مختلف نشانه شناختي مانند لايۀ موسيقايي و آوايي، سطح ادبي و سطح نحـوي و واژگاني مورد بررسي قرار گرفته است ؛ اين مقاله از برخي سبک هـاي ادبـي مانند تشبيه و استعاره و نگاه خاص آن در فواصل آيات خالي بوده است .
چنانچـه گفته آمد با توجه به تنوع نشانه ها در متن ، برخي از سازه هاي بلاغي ماننـد تشـبيه و استعاره که محور جانشيني را نشان ميدهد در فواصل آيات مورد خوانش معنابنيـاد قرار ميگيرد؛ اين معاني به دليل بررسي معاني نهفته و سايه معناها، با معاني تأويلي در ارتباط است .