چکیده:
موضوع پژوهش حاضر بررسی و مقایسه مضامین مشترک در تحفه الغراثب طبری و
عجایب نامه همدانی است. فن عجایب نامه نویسی و پژوهش در شگفتیهای عالم توسط
نویسندگان علاقمند در ادوار مختلف مورد توجه واقع شده است. اغلب پژوهشگران، کتابها و
نوشته های مربوط به موضوع عجایب نامه نویسی را در ردیف کتب جغرافیا دسته بندی کرده
اند ولی باید توجه داشت که گستره مطالب موجود دراین کتب. فراتر ازحدود جغرافیایی
است و مصادیق مورد اشاره درآنها به منزله دانشنامهای از علوم مختلف-البته بعضا با چاشنی
تخیل و اغراق- قابل بررسی هستند.
دو اثر مورد مطالعه دراین تحقیق در فاصله تقریبی نیم قرن از یکدیگر نگارش
یافته اند که به خاطر قدمت کتاب تحفه الغرائبء برخی از مضامین این کتاب در عجایب نامه
همدانی دیده میشود.
سوال اصلی پژوهش: همدانی در اثر خود نا چه اندازه از مضامین تحفه الغرائب بهره
جسته و چه وجوه اختلافی بین مضامین مشترک دوکتاب دیده میشود؟
پاسخ احتمالی این پرسش اینکه همدانی حدود نیمی از مضامین کتاب تحفه الغرائب
در زمینه عجایب نویسی را از بابهای بیست و یکم تا بیست و ششم این کتاب اخذ کرده
است. وجوه اختلاف بین این مضامین بسیار اندک و عمدتا مربوط به مکان آن پدیده ها و یا
نام پدیده های شگفت است.
The subject of the present study is the study and comparison of common themes in the Tohfatol Al-Gharib of Tabari and the Ajayeb nameh of Hamedani. The technique of writing and researching wonders of the world has been considered by interested writers in different eras. Most researchers have categorized books and writings on the subject of exotica in the category of geographical books, but it should be noted that the scope of the contents of these books exceeds the geographical limits and the examples mentioned in them as an encyclopedia of The various sciences - albeit sometimes with the imagination and exaggeration - can be examined.
The two works studied in this study were written about half a century apart, and due to the antiquity of the book of Tohfatol Al-Gharib, some of the contents of this book can be seen in the wonders of Hamedani's letter.
The main question of the research: To what extent has Hamedani used the themes of the Tohfatol Al-Gharib in his work and what are the differences between the common themes of the two books?
The possible answer to this question is that Hamedani has taken about half of the themes of the book Tohfatol Al-Gharib in the field of writing miracles from chapters twenty-one to twenty-six of this book. The differences between these themes are very small and are mainly related to the location of those phenomena or the name of the amazing phenomena.
خلاصه ماشینی:
ولي از ذکر آن مضمون از کتاب تحفه الغرائب ، به خاطر شبيه بودن مضمونها، خودداري گرديد و اگر تفاوتي بين دو مضمون وجود داشت به آن تفاوتها اشاره شد همچنين در هر مبحث چندين مضمون مشترک بين دو کتاب وجود داشت که تنها به ذکر يک يا دو نمونه بسنده گرديد: ١-عجايب آفتاب : همداني در مبحث «عجايب آفتاب »که مثل تمامي مباحث ديگر ابتدا در آن به ارائه گزارش توصيفي از آفتاب پرداخته و سپس به بيان شگفتيهاي مربوط به آن پرداخته ، از مجموع هفت شگفتي که براي آفتاب بيان کرده مضمون دو شگفتي شبيه به آن چيزي است که طبري نيز درکتاب خود بيان کرده که بعنوان نمونه به ذکر يکي از اين مضامين ميپردازيم : «در هندوستان ، درختيست آن را «کرکيس » خوانند و ميوه اي چون انگور آرد: آن ميوه که از جانب مغرب بود در سايه ، تلخ بود، سمي قاتل ، و آن که از سامان مشرق بود حلو بود و نافع .
»(طبري: ٢٢٣) ٥- عجايب صورت : در مبحث «عجايب صورت »، پس از ذکر صورتها و تمثالهاي مختلف ، در آخر مبحث به توصيف صورتهايي پرداخته که به طلسم ساخته شده اند، و در آن توصيف شش صورت طلسمي را آورده که در تحفه الغرائب نيز شبيه اين صورتهاي طلسمي ديده ميشود اين صورتها عبارتنداز: صورتي در هندوستان که بر پهلو افتاده و چون راست شود دليل فراخي بود(همداني:١٧٥، طبري:٢٣٣)؛ بتي بر مثال زني با دو پستان بزرگ (همداني:١٧٧، طبري:٢٣٣)؛ صورت کنيزکي گريان که غربا را به آن امتحان کنند(همداني:١٧٧، طبري:٢٣٧)؛ صورت بطي در کلبا(همداني:٧٩، طبري:٢٣٢)؛ صورت دو شير بر کوهي در هندوستان (همداني:١٨٠، طبري:٢٢٥)و صورتي سنگين که به عنوان نمونه ارائه ميشود: «به قرميسين ٢ چشمه اي بود، بر آن صورتي سنگين .