چکیده:
پیوند ناگسستنی نهجالبلاغه و قرآن، زمینهساز گزینش هدفمند مضامین در گزارههای نهجالبلاغه است. در پژوهش حاضر با رویکرد بینامتنیت مضمونی، به تبیین تبادل محتوایی دو متن نهجالبلاغه و قرآن، درباره آیة اهتداء (یونس:35)، پرداخته میشود. آیه اهتداء، به عنوان یکی از مستندات متکلمان شیعی در جهت اثبات لزوم افضلیت امام مورد استناد قرار گرفته است. نکته قابل تامل در این آیه، تعیین مصداق افضل در هدایت بخشی میباشد. نگارندگان، با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و ارتباط بینامتنی مضمونی، مجموعه گزارههای نهجالبلاغه که ارتباط محتوایی با آیة اهتداء داشته، رصد نمودهاند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که استخراج رابطة بینامتنی مضمونی نهجالبلاغه و آیه اهتداء در رفع ابهام آیه پیرامون تعیین مصداق «احقّیت در هدایت بخشی» بسیار نقش آفرین است. بر اساس یافتهها، همان گونه که در کتابهای معتبر تفسیری و روایی مصداق آیه اهتداء به طور خاص، حضرت امیر المومنین علی علیه السّلام معرفی شده است، در واکاوی تعامل بینامتنی گزارههای نهجالبلاغه با آیه اهتداء، فرآیند فهم و تفسیر صحیح این آیه تسهیل میشود.
خلاصه ماشینی:
بر اساس یافتهها، همان گونه که در کتابهای معتبر تفسیری و روایی مصداق آیه اهتداء به طور خاص، حضرت امیر المؤمنین علی معرفی شده است، در واکاوی تعامل بینامتنی گزارههای نهجالبلاغه با آیه اهتداء، فرآیند فهم و تفسیر صحیح این آیه تسهیل میشود.
(شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، ج1، ص: 348؛ القرآن و فضائل اهل البيت؛ البرهان في تفسير القرآن، ج3، ص 28) در مجموعههای روایی، روایات متعددی از پیامبر اکرم نقل شده که دلالت بر تحقق مظهریت هدایت الهی در وجود نورانی حضرت امیر دارد؛ مانند این احادیث: - علی مظهر حق و پرچم هدایت است (موسوعه امام علی بن ابیطالب، ج8 ، ص 124) - ای علی تو چراغ در گمراهیها و نور هدایتی و تو پرچم برافراشته برای اهل دنیایی (همان، ص125) - به یقین امیرالمؤمنین شهر هدایت است، هرکس که در آن داخل شود، نجات مییابد و هر کس از آن تخلف کرد، هلاک میشود.
- همان گونه که در بعضی از کتابهای معتبر تفسیری و روایی، مصداق آیۀ اهتداء به طور خاص، حضرت امیرالمؤمنین علی معرفی شده، در آموزههای علوی نیز رهبر عدالت پیشهای را که خود مورد هدایت الهی قرار گرفته و متولّی هدایت دیگران میباشد، در زمرۀ برترینها برشمرده شده است.