بررسی تطبیقی آموزه‌های اعتقادی و تربیتی سوره طه در تفسیر المیزان و فی ظلال القرآن

در آیات مختلف وحی، تجلّی هدایتی قرآن‌کریم برترین هدایت در میان مکاتب، اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌های گوناگون معرفی شده است. در این آیات به روشنی آمده است که برنامه هدایتی قرآن‌کریم جامع و بیانگر تمام نیازهای هدایتی بشر است. از آنجا که بسیاری از موانع و رهنمون‌های رشد و هدایت انسان در ابعاد مختلف حیات وی در این کتاب آسمانی انعکاس یافته است، شماری از تفاسیر قرن چهاردهم، واکاوی آموزه‌های هدایتی قرآن با محوریت تفسیر قرآن به قرآن را مهمترین راهبر استخراج رهنمودها و راهبردهای هدایتی قرآن ‌‌‌‌در مسائل اعتقادی، اجتماعی، اخلاقی و تربیتی حیات بشر قرار داده‌اند. از جمله‌ی این تفاسیر، المیزان فی تفسیر القرآن و فی ظلال القرآن است که به پویایی، فرازمانی و فرامکانی بودن آموزه‌های هدایتی این کتاب مقدس و تبیین اعجاز هدایتی آن توجه داشته‌اند. نظر به آن‌که در بیستمین سوره قرآن‌کریم، سخن از اساسی‌ترین مباحث اعتقادی یعنی مبدا و معاد، نبوت و توجه به یاد خدا از بستر مثال‌های متعدد رفته است و باری‌تعالی در سوره‌ی طه، فرازهای مختلف زندگی حضرت موسی علیه السّلام را بازگو کرده است و درس‌های اعتقادی، اجتماعی، اخلاقی و تربیتی این سوره ما را در پیشرفت زندگی و رسیدن به زندگی سعادتمندانه یاری می‌کند، در این پژوهش کوشش شده است با گردآوری اطلاعات از منابع مکتوب کتابخانه‌ای و روش تحقیق تحلیلی- توصیفی، مهمترین آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی-تربیتی سوره طه از منظر علامه طباطبایی (ره) و سیّد قطب، روشن شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد تبیین توحید باریتعالی، اهداف ارسال انبیا، اهمیت و جایگاه معاد، هدایتگری معجزه‌ی جاوید پیامبر‌اکرم صلّی الله علی و آله، اهداف تربیتی قصه موسی علیه السّلام، عوامل اضلال و گمراهی بشر، نفی ترس و خشیت از غیر خدا، تحول فکری و معنوی انسان پس از ایمان به خدا، ضرورت یادآوری نعمت‌های الهی و راه‌های رسیدن به مقام رضای الهی، از جمله آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی – تربیتی سورة طه است که با گستردگی و عمق بیشتری در تفسیر المیزان نسبت به تفسیر فی ظلال القرآن آمده است.

In different verses of revelation, the guiding apparition of the Holy Quran is the best kind of guidance among various schools, thoughts, and ideologies. It can obviously be seen in these verses that the guiding plan of the Holy Quran is comprehensive and consists of all humans’ guiding needs. Some fourteenth-century interpretations applied the interpretation of the Quran to the Quran as the most important method for extracting the Quranic guiding strategies in terms of humans’ belief, social, moral, and educational issues, because, in the Quran, there are a number of the obstacles to and guides for humans’ growth and guidance in different aspects of their life. Al-Mizan fi Tafsir al- Quran and Fi Zelal al-Quran are among these interpretations that pay attention to the dynamics, trans-temporality, and trans-spatiality of guiding teachings of this holy book and explain it as a guiding miracle. Since the twentieth Surah of Quran talks about the most basic issues related to the beliefs such as origin and resurrection, prophecy, and the remembrance of God, with several instances, retells the different stages of Hazrat Musa’s life, and helps us reach a happy life through its belief, social, moral, and educational lessons, this analytical-descriptive study tries to clarify the most belief, moral, and educational teachings of Surah Taha from Allameh Tabatabaei’s and Seyed Ghotb’s viewpoints by using library written sources. The results show that these teachings are as follows: the explanation of monotheism, the purposes of sending the prophets, the necessity of resurrection, the Prophet Mohammad’s eternal miracle as a guide, the educational purposes of Musa’s story, the factors of humans’ aberration, the denial of fear and humility in the face of everyone, except God, humans’ intellectual and spiritual transformation after having faith in God, and the importance of remembering divine blessings and the ways to reach God’s satisfaction. It is necessary to say that these teachings are mentioned in Al-Mizan in more detail than Fi Zelal al-Quran.

نظر به آن‌که در بیستمین سوره قرآن‌کریم، سخن از اساسی‌ترین مباحث اعتقادی یعنی مبدأ و معاد، نبوت و توجه به یاد خدا از بستر مثال‌های متعدد رفته است و باری‌تعالی در سوره‌ی طه، فرازهای مختلف زندگی حضرت موسی(ع) را بازگو کرده است و درس‌های اعتقادی، اجتماعی، اخلاقی و تربیتی این سوره ما را در پیشرفت زندگی و رسیدن به زندگی سعادتمندانه یاری می‌کند، در این پژوهش کوشش شده است با گردآوری اطلاعات از منابع مکتوب کتابخانه‌ای و روش تحقیق تحلیلی- توصیفی، مهمترین آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی-تربیتی سوره طه از منظر علامه طباطبایی(ره) و سیّد قطب، روشن شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد تبیین توحید باریتعالی، اهداف ارسال انبیا، اهمیت و جایگاه معاد، هدایتگری معجزه‌ی جاوید پیامبر‌اکرم(ص)، اهداف تربیتی قصه موسی(ع)، عوامل اضلال و گمراهی بشر، نفی ترس و خشیت از غیر خدا، تحول فکری و معنوی انسان پس از ایمان به خدا، ضرورت یادآوری نعمت‌های الهی و راه‌های رسیدن به مقام رضای الهی، از جمله آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی – تربیتی سورة طه است که با گستردگی و عمق بیشتری در تفسیر المیزان نسبت به تفسیر فی ظلال القرآن آمده است. نظر به آن‌که در بیستمین سوره‌ی قرآن کریم، سخن از اساسی‌ترین مباحث به میان آمده و باری‌تعالی در سوره‌ی طه قسمت‌های مختلفی از داستان زندگی حضرت موسی(ع) را بازگو کرده است و این داستان، درس‌های اخلاقی و حکمت‌های فراوانی دربردارد، در این مقاله کوشش شده است با گردآوری اطلاعات از منابع مکتوب کتابخانه‌ای و روش تحقیق با رویکرد توصیفی، مهم‌ترین آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی-تربیتی سوره‌ی طه را از منظر علامه طباطبایی(ره) و سید قطب، فراروی تشنگان معارف ناب اسلام محمدی قرار گیرد.

آموزه‌های اعتقادی ، آموزه‌های تربیتی ، سوره طه ، «المیزان فی تفسیر القرآن» ، «فی ظلال القرآن»

Fi Zelal al Quran ، belief teachings ، Surah Taha ، Al Mizan fi Tafsir al Quran ، educational teachings