چکیده:
هنگامی واژهای به تنهایی و یا در عبارت و یا در جملهای دارای ابهام است که دارای بیش از یک معنی و یا چند معناست. سابقۀ پرداختن به ابهام زبانی به ارسطو و رواقیون بازمیگردد و این موضوع همواره مورد توجه فلاسفه و منطقیون نیز بوده است. باید بین چندمعنایی و ابهام واژگانی که ظاهرا مشابه هم هستند تمایز قائل شد. چند معنایی درمورد واژهای است که دارای چند معنای به هم مرتبط هست، اما ابهام واژگانی در تعریف سنتی واژههای همشکل (همآوا ـ همنویسی) هستند که هر کدام معنای مستقل و متفاوت و در فرهنگ واژگان هم مدخل جداگانهای دارند. البته در تحقیقات زبانشناسی و در بسیاری از موارد، چندمعنایی را به نوعی ابهام واژگانی درنظر می گیرند. ابهام زبانی می تواند از نوع واژگانی، نحوی و یا کاربردشناختی باشد که در این مقاله صرفا ابهام معنایی واژگانی تحلیل و تبیین خواهد شد. پرسش اصلی این مقاله عبارت است از اینکه آیا میتوان از منظر زبانشناسی شناختی برای خوانش معنای حقیقی واژۀ دارای ابهام به لحاظ وجود همزمان معنای حقیقی و مجازی و یا معنای صریح و ضمنی تببینی یافت؟ با مروری گذرا بر رویکرد شناختی و تحلیل نمونۀ واژگان دارای ابهام معنایی واژگانی در فارسی به این پرسش پاسخ داده خواهد شد و فرضیهای با عنوان خوانش دوگانۀ ابهام معنایی واژگانی در ارتباط با تحلیل ابهام معنایی معرفی میشود. ارائۀ این فرضیۀ معنایی شناختی برای تبیین ابهام معنایی واژگانی دستاورد پژوهشی مقالۀ حاضر است.
Ambiguity is one of the most important issues in lexical semantics and linguistics, and
it has been studied from different approaches so far. It has a very long tradition of
research in the history of linguistic studies. However, this paper will open a new
perspective in studying semantic lexical ambiguity based on analysis of some cases in
Farsi language, and as a result a new cognitive- semantic hypothesis will be introduced
and discussed. Studying ambiguity with a cognitive approach may have some
theoretical advantages which are not limited to Farsi language, and it could be
generalized to all languages.Lexical ambiguity could be found when a word or lexeme
presents more than one meaning at the same time by which a language user cannot
easily detect the actual meaning. There are also syntactic and pragmatic ambiguities,
but this research is about the semantic lexical ambiguity. Some cases of lexical
ambiguity are homonymy words that are pronounced, and spelled similar but they are
different words with different meanings.In this paper, a new hypothesis will be
introduced which deals with the semantic lexical ambiguity with a cognitive approach.
This hypothesis will be called dual readings hypothesis of semantic lexical ambiguity.