چکیده:
تمدن تازه کشف شدۀ جیرفت واقع در حوزه فرهنگی هلیلرود، نشان از جایگاه ارزشمند تاریخی این بخش از فلات ایران در دوران آغاز تاریخی دارد. گلنوشتههای به زبان میخی به دست آمده از جنوب بینالنهرین (عراق امروزی)، از مکانهای متعددی مربوط به هزاره سوم و دوم پیش از میلاد نام میبرند که برخی از آنها در ایران جایابی شده اند. جاینام[1] «مارهاشی» یک از این مکان هاست که هنوز بر سر محل امروزی آن نظرات فراوانی ارائه شده است. امروزه بیشتر پژوهشگران بر این باورند که جاینام مارهاشی در حوزۀ تمدنی هلیلرود قرار داشته است. براساس گاهنگاری متون سومری، در زمان پادشاهان اکد و سلسلۀ سوم اور (سومر جدید) ارتباط تنگاتنگی میان این منطقه از ایران و جنوب بینالنهرین وجود داشته است. در این مقاله به بررسی روابط تمدن جیرفت و بینالنهرین پرداخته شده و ضمن بررسی محل جاینام مارهاشی و تطبیق آن با تمدن جیرفت، براساس پژوهشهای جدید باستانشناسی صورتگرفته در جیرفت (محوطه های باستانی کنارصندل و ورامین)، به ریشه و وضعیت فرهنگی جنوب کرمان پیش از زمان ظهور نام مارهاشی در متون بینالنهرینی نیز پرداخته شده است. این پژوهش نشان داد که پیش از ظهور نام مارهاشی در متون بینالنهرین در قرن 23 پیش از میلاد، به مدت دستکم یک هزاره ارتباط تنگاتنگی میان دو منطقۀ جنوب کرمان و جنوب بینالنهرین وجود داشته است که در متون بینالنهرین بدان اشاره نشده و تنها مدارک باستانشناسی گواه این مدعاست.
Recent archaeological discoveries in the Halilrud valley (Kerman province, Iran), especially at the Site of Varamin and Konar Sandal of Jiroft, brought to light a hitherto unknown culture so-called “Jiroft civilization” which generally dates back to third millennium BC. Jiroft became famous between 2002/2003 when thousands of confiscated burial goods, especially elaborated carved chlorite vessels, from a dozen of looted necropolises of Halil Rud impacted the media. Consequently, many scholars paid attention to Jiroft; some stated that Jiroft can be the “the lost civilization” between Mesopotamia and Indus valley, some referred to it as the core of the production and probably distribution of the already known chlorite artefacts so-called “intercultural style” and also some pinpointed the toponym of MarhaSi to Jiroft. In this paper, we will attempt to examine the Jiroft or Marhashi Civilization from a histoical percpective based on the Mesopotamian cuneiform texts as well as through the archaeololigical evidence. Importantly, our research indicated that before the first appreance of Marhashi in the cuneiform texts (during time of the Akkadian Sargon), Jiroft and Southern Mesopoatmia were closely linked.
خلاصه ماشینی:
فصلنامۀ علمی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا (س ) سال سی ام ، دورۀ جدید، شمارۀ ٤٧، پیاپی ١٣٧، پاییز ١٣٩٩/ صفحات ٢٩-١١ مقاله علمی ـ پژوهشی تمدن جیرفت (براساس متون میخی بین النهرینی و کشفیات باستان شناختی در 1 محوطه های باستانی ورامین و کنارصندل جیرفت ) نصیر اسکندری ،٢ ماسیمو ویداله ،٣ علی اکبر مسگر، 4 مژگان شفیعی ،٥ میثم شهسواری ،٦ فرانسوا دوسه ، 7 اکبر عابدی ،٨ سلمان انجم روز،٩ علی شهدادی ١٠ تاریخ دریافت : ١٣٩٩/٠٢/١٣ تاریخ پذیرش : ١٣٩٩/٠٧/٠٣ چکیده تمدن تازه کشف شدۀ جیرفت واقـع در حـوزه فرهنگـی هلیـل رود، نـشان از جایگـاه ارزشمند تاریخی این بخش از فلات ایران در دوران آغاز تاریخی دارد.
در این مقاله به بررسی روابط تمدن جیرفت و بین النهرین پرداخته شده و ضـمن بررسـی محل جاینام مارهاشی و تطبیق آن با تمدن جیرفـت ، براسـاس پـژوهش هـای جدیـد باستانشناسی صورتگرفته در جیرفت (محوطه های باستانی کنارصندل و ورامین )، بـه ریشه و وضعیت فرهنگی جنوب کرمان پیش از زمـان ظهـور نـام مارهاشـی در متـون بین النهرینی نیز پرداخته شده اسـت .
واژه های کلیدی: جنوب استان کرمان ، تمـدن جیرفـت ، محوطـۀ ورامـین ، مارهاشـی ، بین النهرین مقدمه از منظر باستان شناسی «تمدن جیرفت » یا «تمدن هلیل رود» به مجموعه فرهنگی اطلاق می شـود که در هزارۀ سوم پیش از میلاد به مرکزیت شهر باستانی «کنارصندل » جیرفت ، واقع در جنـوب استان کرمان وجود داشته است .