چکیده:
آیه قوامیت؛ (نساء/ 34)، از جمله آیات چالشی در حوزه زنان به شمار میرود که مفسران در مورد آن، اختلاف نظر دارند. محورهای اختلافی آیه قوامیت در تحقیق حاضر، عبارتاند از؛ ماهیت و گستره قوامیت و مفهوم فضل، نشوز و تنبیه بدنی زن که در تفاسیر المیزان، مخزن العرفان، الفرقان، تسنیم بهصورت تطبیقی مورد بررسی و مداقه قرار داده و وجوه افتراق و اشتراک آنها را پیشرو نهاده است. یافتهها نشاگر آن است که تفاسیری مانند المیزان، مخزن العرفان و الفرقان، گستره شمول قوامیت را به امور اجتماعی تعمیم داده و قائل به اطلاقِ قوامیت نوع مردان بر نوع زنان هستند ولی برخی همانند تسنیم آن را منحصر در احکام روابط خانوادگی زن و شوهر میدانند. در مورد مفهوم "فضل" نیز که مفسران آن را «فزونی» معنا کردهاند، تفسیر تسنیم آن را ناظر به امور اجرایی میداند ولی الفرقان تأکید میکند که افضلیت، برترى و مسوولیت بیشتر نسبت به تکالیف فزونتر است. در مورد معنای نشوز، نیز غالب مفسران آن را سرپیچی نسبت به وظایف همسری معنا نمودهاند ولی الفرقان علاوه بر آن، نوامیس پنجگانه (عقیده، عقل، جان، عرض و مال) را نیز در محدوده وظایف همسری ذکر میکند؛ بدانرو که وی نشوز را سرپیچى از آن دانسته که موجب ترس مردان بر سازمان زندگى زناشویى باشد و این خوف، در کل نوامیس پنجگانه است. همچنین تفاسیر پیش گفته، "ضرب" را در آیه به معنای زدن گرفتهاند که تنبهآور بوده و به قصد اصلاح صورت میگیرد، به گونهای که موجب دیه نگردد ولی مخزن العرفان حکم تأدیب زن ناشزه را ارشادی میداند نه مولوی، در صورتی که الفرقان و تسنیم، آن را از مراتب نهی از منکر میدانند که واجب است.
Verse 34 of Surah An-Nisa 'is one of the most challenging topics in the field of women, which the commentators have sometimes commented on, sometimes in line with each other.The present study examines the differences in the verse of consistency, which are the nature and scope of consistency, the concept of grace, inviolability and corporal punishment of women in the interpretations of Al-Mizan,Makhzan Al-Irfan , Al-Furqan, Tasnim in a comparative manner .In this way, the differences and commonalities of the selected interpretations have been identified, which pave the way for solving the challenges in the verses.Among the special approaches in the verse of consistency, we can mention the scope of consistency that interpretations such as Al-Mizan, Al-Irfan and Al-Farqan reservoirs have been generalized to social affairs and believe in the application of men's consistency to women's type and some such as Tasnim have limited it. In the rulings, the couple knows.
خلاصه ماشینی:
آيه مورد مطالعه داراي سه محور چالشي است ؛ محور نخست ؛ "الرجال قوامون علي النساء" که قواميت مردان بر زنان و دامنه شمول آن در اين فراز از آيه مورد پرسش هست ، در محور دوم ؛ "بما فضل الله بعضهم علي بعض و بما أنفقوا من أموالهم " دو امر تفضيل و انفاق ملاک قيموميت مردان بر زنان ذکر شده است که ابهام موجود در معناي فضل به عنوان چالش دوم در آيه مطرح است و در محور بعدي؛ "و الاتي تخافون نشوزهن فعظوهن و اهجروهن في المضاجع و اضربوهن فإن أطعنکم فلا تبغوا عليهن سبيلا إن الله کان عليا کبيرا" با بيان ويژگي زنان غير صالح که مهم ترين ويژگي آنان نشوز است ، مراحل تأديب زن ناشزه را تبيين ميکند که بيشتر پرسش ها و اشکالات پيرامون اين فراز از آيه يعني مسأله نشوز و جواز تنبيه بدني زنان مطرح است .
عبارت "ما 16 فضل الله به بعضکم علي بعض " منحصر در مسأله ارث است ، بنابراين ميتوان گفت در آيه مورد بحث نيز به معناي ارث ميباشد نه مواردي مانند تفضيل در علم ، عقل ، حسن رأي و نبوت که برخي مفسران در تفاسير خود به آن اشاره کرده اند.
١. الميزان ، مخزن العرفان و الفرقان در اطلاق قواميت نوع مردان بر نوع زنان هم رأي بوده اند اما تسنيم بيان ميکنند که اين آيه منحصر در بيان احکام زن و شوهر است و لکن در ابتداي تفسير آيه 26 اشاره مي کند که به سبب عموميت تعليل در صدر آيه ، رهبري جامعه را نيز در برگرفته و بر اساس آن ، بر اثر برتري تکويني و طبيعي، مرد بايد والي جامعه باشد.