چکیده:
یکی از گزارشها در بحث انحصار ائمه در عدد دوازده و غیبت امام دوازدهم؛ گزارشی است از «اصبغ بن نباته»، مبتنی بر دیدار وی با حضرت علی علیه السّلام و بیان وجود امام مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف و رخداد غیبت برای امام دوازدهم.
دو عبارت از این روایت: «من ظهر الحادی عشر من ولدی» و «کم تکون الحیرة، ستة ایام او ستة اشهر او ست سنین»؛ خاستگاه این نوشتاراست. مطابق عبارت نخست، برخی از مدعیان دروغین وجود فرزندی برای حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف، به عنوان امام سیزدهم را مطرح کردهاند که با آموزه دوازده نفر بودن ائمه علیهم السّلام در تعارض است و بنابر عبارت دوم، مدت زمان غیبت حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف در زمان غیبت صغرا یا کبرا حدود شش روز، یا شش ماه، یا شش سال عنوان شده که این برداشت با دوره زمانی غیبت - اعم از غیبت صغرا و غیبت کبرا - ناسازگاری دارد. روش این پژوهش، توصیفی_تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای است که نگاه جامعی از نظر سند و خانواده حدیثی به این روایت دارد.
واحدة من التقریر الواردة فی بحث حصر الأئمة فی عدد الأثنی عشر وغیبة الإمام الثانی عشر هو التقریر الوارد عن " الأصبغ بان نباتة " والذی یستند فیه علی لقائه بالإمام علی ( علیه السلام ) وبیان وجود الإمام المهدی ( عج ) ووقوع الغیبة لهذا الإمام الأثنی عشر .
وهناک عبارتان من هذه الروایة وهما " من ظهر الحادی عشر من ولدی " و " کم تکون الحیرة ، ستة أیام أو ستة أشهر أو ست سنین " هو مایبغیه هذا التحقیق وجعلهما الهدف من کتابته وحسب العبارة الأولی فقد أورد وطرح بعض المدعین بإن هناک إبن للإمام المهدی ( عج ) وهو الإمام الثالث عشر وهذا الأمر یتقاطع ویتعارض تماما مع التعالیم الواردة بکون إقتصار الإئمة ( علیهم السلام ) علی عدد الإثنی عشر وطبقا للعبارة الثانیة فقد تم تحدید مدة غیبة الإمام المهدی ( عج ) فی زمان الغیبة الصغری أو الکبری حدود ستة أیام أو ستة أشهر أو ست سنین وهذا الموضوع لایتناغم بحال من الأحوال مع مرحلة وفترة زمان الغیبة – سواء کانت الغیبة الصغری أم الکبری – وتم الإستفادة فی هذا التحقیق من الأسلوب الوصفی – التحلیلی والإستعانة بالمصادر المکتبیة حیث یتضمن نظرة جامعة وفاحصة من جانب السند والسلالة الحدیثیة لهذه الروایة .
One of the reports discussing the monopoly of Imams on the number twelve and the occultation of the twelfth Imam is “Asbagh ibn Nabatah”’s report based on his meeting with Imam Ali (A.S), expressing the existence of Imam Mahdi (A.S) and the event of occultation for the twelfth Imam. The two expressions from the narration: “من ظهر الحادی عشر من ولدی” and “کم تکون الحیرة، ستة ایام أو ستة أشهر أو ست سنین” is the source of this paper. According to the first phrase, some of the false claimants have suggested the existence of a child for Imam Mahdi (A.S) as the thirteenth Imam which is in conflict with the teachings expressing twelve Imams. According to the second phrase, the duration of the occultation of Imam Mahdi (A.S) for the minor or major occultation is stated to be six days, or six months, or six years which is not compatible with the duration of occultation either for the minor or major occultation. The method for this research is descriptive-analytic, using library-based sources that have a comprehensive view to this narration in terms of document and hadith family.
خلاصه ماشینی:
محصول پاسخگویی به شبهات وهابیت را در مورد غیبت، در کتاب پاسخ به شبهات غیبت امام دوازدهم (جعفری: 1397) و کتاب دلیل روشن (آیتی: 1393) میتوان یافت و نیز در پاسخ به جریان انحرافی احمد اسماعیل بصری، کتابهای دعوة احمد الحسن بین الحق و الباطل، اثر نویسندهای با نام مستعار طالب الحق (طالب الحق، 1432: ص100)؛ دعوی السفارة فی الغیبة الکبری (سند، بیتا: ج2، ص446) و المهدویة الخاتمة (الخباز، 1435: ج2، ص222)؛ به تحلیل آن پرداختهاند و در کتاب روایة من ظهری فی المیزان (جواد: 1437)؛ به تفصیل و به صورت اختصاصی این روایت مورد نقد قرار گرفته است.
1. منبع شناسی یکم: منابع اولیه تا قرن پنجم فراوانی این گزارش در متون کهنی مانند اثبات الوصیة، الهدایة الکبری، اثر حسین بن حمدان (346 یا 358= آقابزرگ، 1403: ج1، ص112)؛ (خصیبی، 1419: ص362)؛ الغیبة نعمانی (360ق = نعمانی، 1397: ص61)؛ کمالالدین و تمامالنعمة شیخ صدوق(381ق = صدوق، 1395: ج1، ص289؛ الرسالة الثانیة فی الغیبة شیخ مفید (413ق = مفید، 1413الف: ص12)؛ اختصاص منسوب به شیخ مفید (مفید، 1413ب: ص209)؛ کفایة الاثر خزاز قمی (قرن4 = خزازقمی، 1401: ص220)؛ الغیبة شیخ طوسی (460ق = طوسی، 1411: ص164 و 336)؛ دلائل الامامة محمد بن جریر طبری (قرن 5 = طبری، 1413: ص529) و تقریب المعارف ابی صلاح حلبی (446ق = حلبی، 1404: ص429)؛ نشان از اهمیت این متن دارد و عالمان و متکلمان، آن را در پاسخگویی به مخالفان امامیه در آموزه غیبت به کار بردهاند (مفید، 1413الف: ص12و صدوق، 1395: ج1، ص139).