چکیده:
شهرستان ایرانشهر با مساحتی حدود30000 کیلومتر مربع جزء مناطق گرم وخشک است. توجه به اصل حفظ، احیاء توسعه و بهرهبرداری با رعایت اصول توسعه پایدار موضوع جداییناپذیر در عرصههای منابع طبیعی است این منطقه در سالهای گذشته با بحرانی متعدد خشکسالی مواجه بوده که این امر صدمات جبرانناپذیری را به پوشش گیاهی منطقه وارد نموده است. با توجه به اینکه آگاهی از عکسالعمل گونههای گیاهی به خشکی با هدف حفظ و احیا بیولوژیکی اکوسیستم منطقه بسیار ضروری است. در این پژوهش به بررسی تاثیر خشکسالی بر گونههای اسکنبیل، کهور ایرانی و توج پرداخته شد روند خشکسالی با استفاده از شاخص خشکسالی هواشناسی SPI بیانگر دوره ترسالی در سالهای 1366 تا 1376 و دوره خشکسالی در سال 1377 تا 1388 در منطقه مطالعه هست. میزان تغییرات تراکم گونههای اسکنبیل، کهور ایرانی و توج در داخل پلاتهای m 50 ×m50 نیز طی دو دوره ترسالی و خشکسالی در دشت ایرانشهر بررسی شد. آزمون تجزیه واریانس دو متغیره نشاندهنده تاثیر معنیدار پارامترهای خشکسالی و گونه بر تراکم گیاهان مورد مطالعه است اگر چه خشکی سبب کاهش تراکم هر سه گونه شده است، ولی گونههای درختچهای نسبت به گونههای درختی آسیبپذیرترند و گونههایی که عمق ریشهدوانی کمتری دارند در شرایط خشکسالی زودتر از گونههای با ریشه عمیق از بین رفتهاند.
Iranshahr County with an area of about 30,000 km2 is one of the warm and arid regions of Iran. This region has faced a drought crisis in recent years that has caused irreparable damage to vegetation. Considering the necessity of awareness of the response of plant species to drought to preserve and restore the ecosystem, in this study, the effect of drought on the species of Prosopisesp, Salvadorapersica and Calligonumcomosum were investigated. In the present study, the drought trend and its periods were determined using the SPI index, and also the changes in the density of three plant species within plots of 50 × 50 m during two periods of wet and drought were investigated. Results showed that parameters of drought and species had a significant effect on plant density in all three species. In general, shrub species were more vulnerable than tree species and species with less root depth were deaden earlier in drought conditions than species with deeper roots.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اينکه آگاهي از واکنش گونه هاي گياهي به خشکي باهدف حفظ و احيا بيولوژيکي اکوسيستم منطقه بسيار ضروري است ؛ در اين پژوهش به بررسي تأثير خشکسالي بر گونه هاي اسکنبيل ، کهور ايراني و توج پرداخته شد.
ايکس يو٣ و همکاران (٢٠١٦) واکنش گونه هاي گياهي را به ترسالي و خشکسالي طي سال هاي ٢٠٠٠ تا ٢٠١٢ در چين موردبررسي قراردادند؛ نتايج نشان داد که خشکي سبب کاهش پوشش گياهي شده است و شديدترين تخريب پوشش گياهي در تابستان ها که کمبود آب ناشي از کاهش بارندگي و افزايش تبخير و تعرق پتانسيل است ، رخ ميدهد.
نتايج نشان داد که تراکم گونه توج در دو دوره ترسالي و خشکسالي به ترتيب با ميانگين ٠/٩٢ ± ١/٥٦ و ٠/٦٨ ± ٠/٧٨ (پايه / ٢٥٠٠ مترمربع ) در سطح ٩٥ درصد اطمينان اختلاف معنيداري دارند (شکل ٤).
گونه توج به دليل اينکه عمق ريشه دواني آن حد واسط دو گونه اسکنبيل و کهور ايراني بوده ، دوام و 1- Siegal 2- Bajgain 3- Xu 4- Gouveia 5- Bodner 6- Bajgain 7- Sardans 8- Norman 9- Schenk ١١١ پايداري آن حد واسط دو گونه مورد نظر ميباشد.
گونه کهور ايراني به دليل عمق ريشه دواني قابل ملاحظه ، مقاومت بيشتري نسبت به دو گونه توج و اسکنبيل داشته و به همين دليل تعداد پايه هاي آن در پلات هاي موردنظر بيشتر ميباشد و اين نتيجه موضوع خشکسالي را که ابتدا بر پوشش گياهي تأثير گذاشته و سپس خاک منطقه را تخريب مينمايد، تأييد ميکند (لطيفي، ١٣٨٥).