مهندسی فرهنگ ارزشی با توجه به سیر نزول آیات حجاب

بنا بر آیات وحی، مساله پوشش از اولین مسائلی بود که حضرت آدم علیه السّلام پس از هبوط به زمین با آن مواجه شد. خداوند‌متعال در قرآن‌کریم درباره‌ی شیوه صحیح پوشش، تکالیف و دستوراتی را مقرر کرده است. شیوه‌شناسی صحیح نهادینه‌سازی فرهنگ پوشش در جوامع انسانی، یکی از مسائلی است که همواره در معرکه آرا و نظرات مختلف قرار گرفته است. بنابراین بایسته است که با تحلیل و بررسی دیدگاه قرآن در این‌باره، کامل‌ترین نسخه وحی آسمانی را به عنوان مبنای فرهنگ‌سازی برگزینیم. در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی‌– تحلیلی، کوشش شده است با توجه به روش فرهنگ‌سازی قرآن به عنوان شیوه‌ای موثر در طراحی فعالیت‌های فرهنگی، توجه برنامه‌ریزان فرهنگی را نسبت به روش طرح مباحث ارزشی جلب کند، به گونه‌ای که تقویت شاخص‌های ارزشی در اجتماع آسان‌تر و مخاطب را نسبت به تحمل دشواری‌های آن پذیرا‌تر کند. خداوند در این خصوص از تکنیک‌هایی همچون تدریج، الگو‌سازی، سطح‌بندی و بیان فلسفه و چرایی حکم استفاده کرده است. بدیهی است که وقتی حجاب در جامعه وجهة محدودیت و دست و پاگیری نداشته باشد، بلکه شاخص امتیاز و ارجمندی شمرده شود، با اقبال عمومی مواجه خواهد شد.

According to divine verses, the issue of coverage is among the first issues that the Prophet Adam faced it after his fall. God in the Holy Quran lays down some duties and commands on how to cover correctly. The correct methodology for institutionalizing the culture of coverage in human societies is one of the issues that is always in the battlefield of different opinions. Therefore, it is necessary to choose the most complete version of divine revelation as the basis of building culture by analyzing the view of Quran in this regard. This descriptiveanalytical article attempts to draw cultural planners’ attention to the method of presenting value topics based on the method of Quran for building culture as an effective way to plan cultural activities, so that it makes the improvement of value criteria in society easier and makes audiences more receptive to tolerate its difficulties. God uses some techniques such as gradation, modeling, rating, and expressing the philosophy and reason of commands. It is obvious that if Hijab is a criterion of being honorable rather than an issue that restricts the people in a society, it will receive the public attention.

در این زمینه پژوهش‌های فراوانی انجام شده، ولی آن‌چه این تحقیق، متکفل بیان آن است، تبیین سیر نزول آیات حجاب و بررسی مهندسی فرهنگی قرآن‌کریم در زمینه نهادینه‌سازی فرهنگ حجاب و عفاف است که در میان آثار مورد اشاره، آخرین اثر به این موضوع اختصاص یافته است، با این تفاوت که نگارنده این اثر بر آن است که فرهنگ پوشش اسلامی تنها با صدور حکم پوشش پدید نیامد، بلکه به این منظور ابتدا زمینه و اسبابی فراهم شد تا امر پذیرش، درونی‌‌سازی و هنجار‌سازی پوشش اسلامی تسهیل شود (بهجت‌پور، ۱۳۹۶، ص۷۱). پژوهش حاضر درصدد تبیین آن است که شیوه قرآن در زمینه گسترش فرهنگ حجاب و عفاف چیست؟ با توجه به تدریجی بودن نزول آیات حجاب،‌ چگونه خداوند از تدریج به عنوان ابزاری در جهت نهادینه‌سازی و گسترش فرهنگ ارزشی استفاده کرده است؟ استفاده از سبک قرآن، چگونه می‌تواند به عنوان ابزاری در خدمت برنامه‌ریزان فرهنگ ارزشی در جوامع امروزی مورد توجه قرار گیرد؟ 1. البته توجه به این نکته لازم است که پیش از نازل شدن آیة حجاب در همین سوره، آیات دیگری نازل شده که در آن‌ها، شأن همسران پیامبر(ص) در صورت رعایت تقوای‌الهی از شأن دیگر زنان برتر شمرده شده است و به همسران پیامبر(ص) دستور داده شد جز برای کارهای ضروری از خانه خارج نشوند و با ناز و کرشمه با مردان سخن نگویند و بسان دوران جاهلیت نخستین، خود را نیارایند: «یا نساء النبی لستنّ کأحدٍ من النساء ان اتّقیتنّ فلا تخضعن بالقول فیطمع الّذی فی قلبه مرض وقلن قولاً معروفاً.

قرآن کریم ، حجاب ، جلباب ، پوشش ، تبرج

The holy Quran ، Coverage ، hijab ، panache ، Jilbab