چکیده:
این مقال شرحی است بر وصایای امام محمدباقر علیه السلام به جابربن یزید جعفی، در باب اوصاف شیعیان واقعی. آن حضرت میفرمایند: با از بین بردن طمع، پایداری عزت را بجوی و خواری طمع را با عزت ناامیدی از خیر دیگران از خود دور ساز و عزت ناامیدی را با همت بلند به دست آور. مفهوم حرص و طمع در این نکته اشترک دارند که انسان مبتلا به این دو زذیله، دوست دارد داشتهها و اموالش را زیاد کند. اما کسی که طمع دارد، میخواهد مال و بهرههای مادی را از راه دستیابی به اموال دیگران زیاد کند. طمع، مقابل این حالت روحی است که انسان دوست دارد مستقل باشد و روی پای خود بایستد. بنابراین، احساس عزت یکی از نیازهای فطری انسان است که در مقابل احساس ذلت، خواری و چشم به اموال دیگران قرار دارد. راه رهایی از این صفت زذیله این است که حسن ناامیدی از کمک دیگران را در خود تقویت کنیم و خود نیازهایمان را بدون کمک از دیگران برطرف کنیم و اعتماد به نفس را تقویت و به توکل به خدا کنیم.
This study is a commentary on the wills of Imam Muhammad al-Baqarah to Jabir ibn Yazid Ja'fi about the qualities the true Shiites. The Imam said: seek the stability of dignity by removing greed, remove the humiliation of greed with the dignity of being disappointed at the favors of the others, and gain the dignity of disappointment by great effort. What is shared by the concepts of greed and cupidity is that a person suffering from these two vices wants to increase his wealth and possessions. One who is greedy wants to increase material wealth by gaining access to the property of others. Cupidity is against man’s desire to be independent and stand on his own two feet. Therefore, the feeling of dignity is one of the innate needs of human beings, which is opposed to the feeling of humiliation, abjection and coveting others’ property. The way to get rid of this vicious trait is to strengthen the feeling of disappointment at the help of others, meet one’s needs without the help of others and improve self-confidence and trust in God.
خلاصه ماشینی:
در مفهوم حرص، راه دستیابی به آن مندرج نیست؛ ولی به قرينة اينكه حرص رذیلهای اخلاقی و ازاینرو نکوهيده است، باید آنچه به آن حرص میورزد یا راه اکتساب آن حرام باشد يا دنبالکردنش انسان را از كارهاي واجب یا حتی كارهاي بهتر بازدارد ـ مثلاً کسی که مقید است از راه حلال مال کسب کند، ولي از صبح تا شب به این فکر میکند كه چگونه درآمدش را افزایش دهد ـ هرچند بهخوديخود کار حرام و ناپسندي انجام نمیدهد، ازآنجهت كه افکارش مزاحم تكاليف واجب و راه تكامل اوست و از تحصيل علم، عبادت، خدمت به خلق خدا و...
معنای طمع مفهوم طمع و حرص در این نکته اشتراک دارند که انسانِ مبتلا به این دو رذیله، دوست دارد داشتهها و اموالش را زیاد کند؛ اما تلاشِ کسی که طمع دارد این است که مال یا بهرههای مادی را از راه دستيابي به دارايي دیگران زياد کند؛ بنابراين طمع هنگامی شکل میگیرد که انسان بهجای کاروکوشش، در اندیشة استفاده از اموال ديگران باشد و بخواهد از مال حاضر و آماده، بهرهبرداري كند.
بنابراین قوام مفهوم طمع این است که انسان بدون اینکه متحمل زحمتی شود، به اموال دیگران چشم بدوزد و بهگونهاي تلاش کند که آنها را به دست آورد و به اموالش بیفزاید.
گفتيم يکي از نیازهای روحی انسان این است که میخواهد روي پاي خود بایستد و بدون آنکه احتیاجی به کمک دیگران داشته باشد، مستقل زندگی کند.