چکیده:
کردی کلهری و زبان فارسی در تلفّظ نامهای دارای همخوان چاکنایی تفاوتهایی دارند. نوشتار پیش رو حذف همخوانهای چاکنایی /h/ و /ʔ/ پس از واکه در کردی کلهری را بهمثابة یکی از این تفاوتها بررسی کرده است. . بدین منظور، دادههای مرتبط از راه مصاحبه با ده گویشور کردی کلهری جمعآوری شد و نامهایی که نسبت به فارسی، صورت آوایی متفاوتی دارند، شناسایی شدند. پژوهش حاضر نشان می دهد که یکی از تفاوتهای عمده در صورت آوایی نامها در این دو زبان، خود را در توالی واکه و همخوان چاکنایی نشان میدهد. در این حالت، همخوان چاکنایی حذف شده و واکة پیش از آن، یا به یک همخوان یا به واکة دیگری میرسد. مطالعة حاضر تنها مواردی را بررسی کرده است که در آنها، واکه پیش از همخوان قرار میگیرد. پس از رسیدن واکه به همخوان، ممکن است سه فرایند جایگزینی واکة کوتاه با واکة بلند، کشیدگی واکة کوتاه، یا هماهنگی واکهای رخ دهد. جستار پیش رو این تغییرات را در چارچوب نظریه بهینگی بررسی کرده است. بررسی دادهها در چارچوب این نظریه از تسلّط محدودیت نشانداری *V/GLOT بر محدودیت پایایی IDENT(V) حکایت دارد. این تغییرات تا جایی امکانپذیر است که از سوی نظام واکهای کردی کلهری پذیرفتنی باشد.
Persian and Kalhori Kurdish, display some differences in the phonetic forms of names containing glottal consonants. This article attempts to analyze the deletion of glottal consonants of post-vocalic /h/ and /ʔ/. The data was collected through interviews with 10 native speakers of Kalhori Kurdish, and the names with different pronunciations from those of Persian were identified. One of the big differences between Persian and Kurdish in this regard lies in the sequence of a vowel and a glottal consonant. Kalhori Kurdish drops the glottal consonant and modifies vowels in order to save the syllable weight. After the elision of the glottal consonant, the vowel preceding it meets either another vowel or a consonant. This article investigates the cases in which the vowel meets a consonant. When the vowel meets a consonant, three processes of replacement of the short vowel with a long one, lengthening the short vowel, and vowel harmony may occur. This article attempts to explain these changes in Optimality Theory. The analysis of the data shows the dominance of the markedness constraint of *V/GLOT over the faithful constraint IDENT(V). These changes are allowed to take place as long as the vowel system of Kalhori Kurdish permits it.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر نشان می دهد که یکی از تفاوت های عمده در صورت آوایی نام ها در این دو زبان ، خود را در توالی واکه و همخوان چاکنایی نشان میدهد.
از دیگر آثار مرتبط با نوشتار پیش رو میتوان به ثباتی (١٣٩٧) نیـز اشـاره کـرد کـه در آن ، کشـش جبرانی واکه در کردی ایلامـی بررسـی شـده اسـت ؛ بنـابر ایـن پـژوهش ، در کـردی ایلامـی، حـذف همخوان های چاکنایی و نیز غلت /j/، موجب تغییر در کشش واکۀ پیش از آن میشـود؛ البّتـه بـرخلاف پژوهش بدخشان و زمانی (١٣٩٢)، این جستار به مواردی اشاره میکند که افزون بر کشش ، ماهیت واکه نیز تغییر میکند و از این لحاظ شباهت بیشتری به پژوهش حاضر مییابد.
در یک بخش از مصاحبه ها، برای این افراد داسـتانی به زبان فارسی تعریف میشد که در آن شخصیت ها نام هایی را داشتند که دارای همخوان چاکنایی بوده و مستعدّ پذیرش کشش جبرانی در کردی کلهری بودند؛ همچنین برای اطمینان از صحّت داده های این بخش ، و تأثیرنپذیرفتن از نمونه های فارسی، از شرکت کنندگان خواسته میشد که به شکل آزاد، فهرستی 1.
در این پژوهش ، صورت فارسی نام ها به مثابۀ درون داد به تابلوهـای بهینگـی ارائه میشود تا با در نظرگرفتن تغییرات نمونه های کردی نسبت به آن ها و انتخابشان به منزلۀ گزینۀ بهینه ، تفاوتی که کردی کلهری در اولویت بندی محدودیت های جهـانی نقـض پـذیر نسـبت بـه فارسـی دارد مشخّص شود.
محدودیت نشان داری خاصّی که صورت آوایی نام هـای دارای همخـوان چاکنـایی را بـه همان شکل زبان فارسی نمیپسندد، *V/Glot است .