چکیده:
کارآمدی نظام سیاسی اسلام از مهمترین مسائل امروز جامعه اسلامی، بلکه انسانی است. با توجه به هجمههایی که متوجه نظام سیاسی اسلام است، تبیین ظرفیت مبانی توحیدی و بررسی امتدادهای سیاسی ـ اجتماعی آن از بایستههای عرصه تحقیق و پژوهش است. رسالت این پژوهش در اصل، پاسخ به این پرسش است که باور به توحید در ربوبیت تشریعی و توحید در الوهیت چه تأثیری بر کارآمدی نظام سیاسی اسلام خواهد داشت؟ در این مقاله به روش کتابخانهای ـ تحلیلی به بیان تأثیر توحید در ربوبیت تشریعی و توحید در الوهیت بر کارآمدی نظام سیاسی اسلام خواهیم پرداخت. باور به این دو، از جنبههای گوناگونی از جمله افزایش تقوا، اخلاق و معنویت، تأمین معیشت در حد کفاف، آزادی مسؤولانه، عدالت همهجانبه و استقلال ـ که از معیارهای کارآمدی نظام سیاسی بهشمار میآیند ـ زمینۀ کارآمدسازی نظام سیاسی اسلام را فراهم خواهند کرد و عدم باور و التزام به این دو، نظام سیاسی را ـ دستکم ـ فاقد سطحی از کارآمدی میکند؛ گرچه به دیگر مراتب توحید همچون توحید در ذات و صفات باور داشته باشد.
The efficiency of the Islamic political system is one of the most important issues in the present-day Islamic, or rather human society. Regarding the fact that the political system of Islam has come under attack, the explanation of monotheistic foundations and its politico-social capacities is deemed necessary in the realm of research and investigation. The aim of this research is to provide an answer to the question, “What effect does the belief in the Unity of Legal Lordliness and Unity of the Deity have on the efficiency of the political system of Islam? Drawing upon the library-analytic method, the article seeks to cast light on the effect the Unity of the Legal Lordliness and Unity of Deity may have on the efficiency of the Islamic political system. To have a belief in these two forms of unity or monotheism in certain respects such as increase in piety, morality, and spirituality, securing sufficient livelihood, accountability-based freedom, all-embracing justice and independence – which are taken to be the standards of the efficiency of the political system -- pave the way to make the political system efficient. Nonbelief in and noncommitment to these two forms of unity as mentioned above reduces the efficiency of the political system to some considerable extent, though one may have a belief in other grades of monotheism (unity) such as Unity of the Divine Essence and Attributes.
خلاصه ماشینی:
04 آزادی مسؤولانه (i) باور به ربوبیت تشریعی و الوهیت خداوند متعال از چند جهت موجب تحقق آزادی مسؤولانه ملت شده، بر کارآمدسازی نظام اسلامی تأثیر میگذارد: (ii) الف) جلوگیری از استبداد و نجات ملت از بردگی؛ از ظرفیتهای توحید در ربوبیت تشریعی این است که انسان را از بردگی ارباب گوناگون نجات داده و به یگانه ربّ و صاحب اختیار هستی متصل مینماید.
05 استقلال (i) در این بخش، مهمترین آثار باور به توحید ربوبیت تشریعی و الوهیت در جهت تأمین استقلال ـ به عنوان یکی از معیار-های کارآمدی نظام سیاسی بررسی میگردد: (ii) الف) استقلال دارای ابعاد گوناگونی همچون فکری، فرهنگی، سیاسی، نظامی، اقتصادی و علمی میباشد و مهم-ترین بعد آن استقلال فکری است.
(iii) نظام سیاسی مبتنی بر ربوبیت تشریعی الهی، از آن جهت که قانون جامعی از جانب خداوند در اختیار دارد، نسبت به دیگر نظامهایی که فاقد چنین قانونی هستند، از استقلال فکری بیشتری برخوردار است.
اگر امر و فرمان تنها در اختیار خداوند متعال است، تنها او مشخص میکند که هنگام نزاع باید به چه شخص یا دستگاهی مراجعه کرد، حَکَم قرار دادن غیر خدا و افرادی که خداوند بدانها چنین اذنی نداده است، علاوه بر اینکه منافی توحید در ربوبیت تشریعی بوده و شرک به حساب میآید (طوسی، 1407 ق، ج6، ص303–301)، موجب ازبینرفتن استقلال قضایی و فاششدن اسرار جامعه اسلامی نزد بیگانگان خواهد شد که خود این امر، مقدمه استیلای بیگانگان بر ممالک اسلامی و منابع آن است.