چکیده:
برنامهریزی، یکی از لوازم اساسی مدیریت امور عمومی است که چهارمین برنامه پنجساله
کشورمان نیز با درک اهمیت و وجاهت آن، تدوین شده و به مرحله اجرا رسیده است. پیشبرد
اهداف و مأموریتهای ذاتی بسیج، همانند سایر نهادهای عمومی، مستلزم برنامهریزی بوده
و دولت نیز در برنامههای توسعه، تا حدودی این امر را مورد توجه قرار داده و همگام
با تحولات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اداری و اجتماعی، دورنمای کارویژههای بسیج را
در قالب خطوط کلی و راهبردی ترسیم کرده است.
در این نوشتار، بسیج از منظر قانون برنامه چهارم توسعه مورد تحلیل و بررسی قرار
گرفته و ضعفهای این برنامه نسبت به برنامه سوم روشن شده است. در پایان نیز به منظور
انجام کارویژههای بسیج، پیشنهادهایی جهت اصلاح و اجرایی کردن مفاد این قانون و حسن
انجام وظایف و مأموریتهای ذاتی محوله به بسیج، ارائه شده است تا حصول اهداف توسعه
همهجانبه کشور در چشمانداز میانمدت (پنجساله) و بلندمدت (افقهای توسعه بیست
ساله) با تأکید بر نقش و جایگاه بسیج تسهیل شود.
خلاصه ماشینی:
"در این راستا، نخستین سؤال این است که کارکرد بسیج و تنوع کارویژههای آن از منظر این نظم حقوقی چگونه است و برنامه چهارم توسعه تا چه حد این مأموریتها را در چشمانداز برنامهریزی کلان حرکت به سوی اهداف و مقاصد بنیادین نظام سیاسی و اجتماعی، دستخوش تغییر و تحول کرده است؟ 1ـ پویش تاریخی ساختار و مأموریت بسیج در پرتو قانون با ملاحظه تاریخی منابع حقوقی مرتبط با مأموریتهای بسیج، روشن میشود که سابقة برخی از مأموریتها، نظیر امدادرسانی، به قبل از انقلاب اسلامی برمیگردد، اما پس از انقلاب با اتکا به توانمندیهای متعدد بسیج مردمی و نقش مؤثر آن در دفاع از انقلاب اسلامی و حقوق مردم، مجموعهای از مسئولیتهای نظامی و غیرنظامی به این نیرو محول شد.
اما در برنامه چهارم، نه تنها تناسب فعالیتهای شهرسازی با کانونهای بسیج در نظر گرفته نشده بلکه از معافیت مالیاتی اقدامات مرتبط با گسترش بسیج و همچنین معافیت واحدهای جدید بسیج، از پرداخت عوارض قانونی ناظر بر صرف هزینههای مربوط به توسعه بسیج در دستگاههای دولتی و وابسته به دولت خبری نیست و به هنگام تبیین بسط فرهنگ و معرفت دینی توسط نهادهای دولتی، از تصریح به نقش بسیج خودداری شده و در تدوین آییننامههای اجرایی ناظر بر این اهداف و اقدامات نیز از عباراتی مبهم استفاده شده که قرار گرفتن بسیج به عنوان مصداق نهاد مسئول چنین اموری را دشوار ساخته است."