چکیده:
این پژوهش تلاش کرده است تا با بررسی خطبه تاریخی حضرت زهرا(علیها السلام)در مسجد
پیامبر به فهم جامعه شناختی دین داران آن عصر بپردازد و با تمیز معیارهای دین و
دین داری، ویژگی های دین داران واقعی از غیرواقعی را مشخص سازد. تلاش برای احیای
حقوق اجتماعی و سیاسی و آگاهی بخشی به مردم و بیان علل ضعف عملکرد افراد و گروه ها
مهم ترین فرازهای اجتماعی گفتمان تاریخی حضرت فاطمه(علیها السلام) در این خطابه
هستند. همچنین تلاش کرده است تا قدمی برای تشخیص ابعاد گوناگون دین و دین داری و
تمهیدات لازم برای فراهم آوردن گویه ها و سنجه های مورد لزوم سنجش وضعیت دین داری
از دیدگاه حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام)بردارد. بدینوسیله، می توان امیدوار بود که
نقایص موجود در پیمایش های ملی نظرسنجی دینی موجود، برطرف گردند. نوع شاخص ها و
ظرافت ها و نکته سنجی های گفتمان فاطمی در ارائه معیارها و مؤلفه ها، بسیار قابل
توجه و موشکافانه اند.
خلاصه ماشینی:
چکیده این پژوهش تلاش کرده است تا با بررسی خطبه تاریخی حضرت زهرا(علیها السلام)در مسجد پیامبر به فهم جامعه شناختی دین داران آن عصر بپردازد و با تمیز معیارهای دین و دین داری، ویژگی های دین داران واقعی از غیرواقعی را مشخص سازد.
با نگاه به پنج سنجه و مؤلفه ای که در تعریف «دین» در فرازهای خطبه حضرت زهرا(علیها السلام) آمده اند، درمی یابیم که دین پیش از هر چیز، بازگوکننده یک رابطه میان انسان و خداست; خداوندی که با هستی بخشی به انسان ها و با تأمین نیازهای گوناگون آن ها، ایشان را در نعمت های خود غرق نموده است، به گونه ای که این مواهب و بخشش ها از حوزه وصف و شمارش خارج گردیده اند.
در کلام حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام)، ایمان داشتن با «خداشناسی» و «ترس از خداوند» و «نترسیدن از غیر او» مشخص می شود و همه این ها نیز مشخص کننده آن هستند که چرا یک رفتار، اقدام و عمل لازم توسط مدعیان دین داری به انجام نمی رسد; هرچند این کار عدم پیکار با کسانی باشد که تصمیم به اخراج پیامبر(صلی الله علیه وآله) گرفته اند و بر سر عهد و پیمان خود نبوده اند.