چکیده:
مادران ائمه اطهار علیهمالسلام افزون بر نقش مادری و تربیت فرزندان، که در بخش پنهان تاریخ مطرح میشود، نقشهای سیاسی ـ اجتماعی
مؤثری نیز در بخش آشکارای تاریخ ایفا نمودهاند. هم فعالیتهای سیاسی ـ اجتماعی مادران عرب و هاشمی مانند فاطمه بنت اسد،
فاطمه زهرا علیهاالسلام ، فاطمه بنت الحسن و ام فروه مادر امام صادق علیهالسلام (که به علت مشخص بودن موقعیت خانوادگی آنان و ارتباط با قبایل و
تبار خویش بیش از دیگر مادران ائمه علیهمالسلام در تاریخ یاد شده) و هم نقش و حضور سیاسی مادران غیرعرب، که عمدتا کنیز و اسیر بودهاند،
در کنار نقش مادری ایشان قابل ذکر و بررسی است و مادران ائمه اثنیعشری در این زمینه، بهترین الگوی عملی برای شایستگی و
بایستگی حضور سیاسی زنان شیعه هستند.
خلاصه ماشینی:
هم فعالیتهای سیاسی ـ اجتماعی مادران عرب و هاشمی مانند فاطمه بنت اسد، فاطمه زهرا علیهاالسلام ، فاطمه بنت الحسن و ام فروه مادر امام صادق علیهالسلام (که به علت مشخص بودن موقعیت خانوادگی آنان و ارتباط با قبایل و تبار خویش بیش از دیگر مادران ائمه علیهمالسلام در تاریخ یاد شده) و هم نقش و حضور سیاسی مادران غیرعرب، که عمدتا کنیز و اسیر بودهاند، در کنار نقش مادری ایشان قابل ذکر و بررسی است و مادران ائمه اثنیعشری در این زمینه، بهترین الگوی عملی برای شایستگی و بایستگی حضور سیاسی زنان شیعه هستند.
(نمازی شاهرودی، بی تا، ج 8، ص 569) لازم به ذکر است که در دوران امامت امام صادق علیهالسلام به دلیل آنکه در دربار خلافت مشغلههایی ذهنی ایجاد شده بود، فرصت مناسبی برای تعلیم و تعلم شیعیان ایجاد گردید و آن حضرت بیش از دیگر ائمه علیهمالسلام از اصحاب و یاران مخلص و فداکار برخوردار بود؛ زیرا فرصت تربیتی بیشتری داشت، اما با وجود مردان آزموده و قابل اعتمادی که در آن مقطع حساس در خدمت امام بودند، آن حضرت حقوق اهل مدینه را توسط مادر و همسر بزرگوارش تقسیم مینمود.
پس میتوان گفت: این بانوی بزرگوار در حرکتهای مهم سیاسی و اجتماعی زمان خود، حضور چشمگیری نداشته و تمام هم خویش را صرف تربیت یگانه فرزند خود و امام پس از علی بن موسی الرضا علیهالسلام کرده است.