چکیده:
زنان افزون بر آنکه بیش از نیمی از جوامع انسانیاند، همواره در طول تاریخ تحولات بشر و از جمله تحولات سیاسی جوامع، نقش
برجستهای داشتهاند. در خصوص موضوع «مشارکت زنان در توسعه سیاسی»، بین اندیشمندان و فقها، بهویژه معاصران اختلاف نظرهای
جدی وجود دارد که به رویکردهای متفاوتی در حوزه تفکر و اجرا منتهی میگردد. گروهی با مشارکت سیاسی زنان و همه لوازم آن مخالف
بوده و با اتکا بر فرهنگهای پیشین، رسالت او را محدود به خانهداری و انجام امور مربوط به تربیت فرزندان میدانند. اینان به دستهای از
آیات همچون آیه «قوامیت مردان بر زنان» و روایاتی با موضوع «منع از امارت زنان» و «منع از مشورت با زنان» و سایر ادله استناد میکنند.
در مقابل، جمعی قایل به جواز مشارکت سیاسی زنان شده، مشارکت او را در تمامی عرصهها جایز و لازم میدانند و با استناد به سیره
معصومان علیهمالسلام ادله مخالفان را نقد کرده، آنها را قابل استناد نمیدانند. گروهی هم صرفا منصب حاکمیت را برای زن صالح نمیدانند. در
نوشتار حاضر، به تشریع سطوح و لایههای مشارکت سیاسی زنان در حوزه سیاستگذاری و اجرا با استناد به آموزههای دینی اقدام
میگردد.
خلاصه ماشینی:
(نوری همدانی، 1383، ص 262) حضرت زهرا علیهاالسلام علاوه بر دفاع از ولایت امیرالمؤمنین علیهالسلام و مبارزه با غصب خلافت و ایراد خطبه در جهت بیدادگری امت اسلام، در عرصههای دیگری نیز مشارکت سیاسی خود را به منصه ظهور گذاشت که بعضی از آنها عبارت است از: 1ـ ایراد خطبههای سیاسی در جمع مردم کوچه و بازار شهر مدینه؛ (محمد ابوالفضل، 1962 م، ج 16، ص 212) 2ـ شرکت در جنگها به همراه پدر و همسر بزرگوارش برای خدماترسانی به رزمندگان و پرستاری از مجروحان؛ 3ـ حضور مستمر بر سر قبر شهدای احد، به ویژه حمزه سیدالشهداء علیهالسلام ؛ (ابن بابویه قمی، 1401 ق، ج 1، ص 144) 4ـ جلوگیری از بیعت گرفتن غاصبان خلافت از امیرالمؤمنین علیهالسلام که به شهادت خود و فرزندش منجر گردید؛ 5ـ گریه پیوسته پس از رحلت پدر بزرگوارش بهگونهای که به ایشان پیشنهاد داده شد: یا روز گریه کند و شب آرام بگیرد، و یا شب گریه کند و روز آرام بماند.
برای بررسی موضوع، ابتدا تعدادی از روایات را ذکر کرده، سپس به نقد سندی و دلالی آنها پرداخته و در پایان، به ذکر چند تعریف مربوط به عقل، نظریات، دیدگاهها و جمعبندی نهایی اشاره خواهیم کرد: روایت اول: محمد بن یعقوب عن عدة من اصحابنا عن احمد بن ابی عبدالله عن من ذکره عن ابی عبدالله علیهالسلام قال: قال رسول الله صلیاللهعلیهوآله : «ما رأیت من ضعیفات الدین و ناقصات العقول اسلب لذی لب منکن» (کلینی،1401 ق، ج 5، ص 322، ج 1)؛ من ندیدم از کسانی که دین آنان ضعیف و خردهایشان کم است، کسی عقلرباتر از شما (زنان) باشد.