چکیده:
امروزه ارتقاء تکنولوژی انرژیهای نو، اهمیت یافتن ملاحظات زیستمحیطی، تحریک اقتصاد، ایجاد صنایع و مشاغل جدید، منجر به این مساله شده است که کشورهای صنعتی و در حال توسعه، گسترش سهم این منابع انرژی را در برنامههای توسعهای خود قرار دهند. در این میان کشور ایران به عنوان دارنده بیشترین مجموع ذخایر نفت و گاز جهان، باید نسبت به تحولات حوزه انرژی و افزایش نفوذ انرژیهای نو در بازار بیش از سایر کشورها حساسیت داشته باشد؛ تا با طراحی یک برنامه جامع و اتخاذ راهبردهای مناسب، در صدد ارتقاء امنیت انرژی و متعاقبا امنیت ملی کشور برآید.
بنابراین در این پژوهش تلاش شده است تا با تکیه بر اصول علم آیندهپژوهی، استفاده از ابزار برنامهریزی مبتنی بر سناریو و به کار بستن روش جیبیان، به مقوله آینده انرژیهای تجدیدپذیر و نو در بازار جهانی انرژی و ارائه راهکارهای مناسب در راستای ارتقاء امنیت انرژی کشور پرداخته شود. روش جیبیان با تولید و توسعه ماتریس سناریو، از تقابل دو عدم قطعیت بسیار مهم درباره یک موضوع مشخص، چندین چارچوب باورشدنی اما چالش برانگیز برای آن موضوع بدست میدهد. بدین منظور سه سناریو مختلف طراحی شدهاند؛ در سناریو اول نیروهای بازار و توسعه فناوری، در سناریو دوم سیاستهای اعمال شده برای مبارزه با تغییرات اقلیمی و در سناریو سوم رقابتها و تنشهای ژئوپلتیک به عنوان محرکهای اصلی بازار انرژی در نظر گرفته میشوند. در انتها نیز راهکارهای ارتقاء امنیت انرژی کشور در فضای هر یک از این سناریوها و منطبق بر سند ملی راهبردی انرژی پیشنهاد شدهاند؛ همچنین بهمنظور افزایش کارآیی راهبردها، افق کوتاهمدت و بلندمدت برای اعمال آنها در نظر گرفته میشود.
Recently the improvement of new energy technologies, the importance of environmental considerations, the stimulation of economy and creation of new industries and jobs, have led to the fact that industrialized and developing countries, increase the share of these resources in their development plans. Meanwhile, Iran, as a country with the world’s largest total oil and gas resources, should be more aware of trends in the energy sector and the penetration of renewables in the market; to promote its energy security and subsequent national security. Therefore, this research aims to investigate the role of renewables in the global energy market and provide strategies in order to improve the energy security of Iran; relying on principles of futurology, scenario-based planning, and applying the GBN method. The GBN method provides several reasonable, but a challenging framework for a particular method by developing a scenario matrix. So, three different scenarios have been designed; in the first scenario, market forces, and technology, in the second one policies against climate change and in the third one geopolitical competitions and tensions are considered as the main drivers of the energy sector. In the end, according to the national strategic energy document, strategies to improve the energy security of Iran have been proposed in each scenario. Also in order to increase the efficiency of strategies, short-term and long-term perspectives are considered for their implementation.
خلاصه ماشینی:
آينده پژوهي انرژيهاي نو در جهان به منظور تحليل و ارائه راهبردهاي مناسب جهت ارتقاء امنيت انرژي ايران 1 محمد شيريجيان 2 حميدرضا سراج تاريخ ارسال : ١٣٩٩/٠١/٢٦ تاريخ پذيرش : ١٣٩٩/٠٦/٢١ چکيده امروزه ارتقاء تکنولوژي انرژيهاي نو، اهميت يافتن ملاحظات زيست محيطي، تحريک اقتصاد، ايجاد صنايع و مشاغل جديد، منجر به اين مساله شده است که کشورهاي صنعتي و در حال توسعه ، گسترش سهم اين منابع انرژي را در برنامه هاي توسعه اي خود قرار دهند.
بنابراين در اين پژوهش تلاش شده است تا با تکيه بر اصول علم آينده پژوهي، استفاده از ابزار برنامه ريزي مبتني بر سناريو و به کار بستن روش جيبيان ، به مقوله آينده انرژيهاي تجديدپذير و نو در بازار جهاني انرژي و ارائه راهکارهاي مناسب در راستاي ارتقاء امنيت انرژي کشور پرداخته شود.
بدين منظور در اين پژوهش با در نظر گرفتن عدم قطعيت هاي آينده بازار انرژي ، به طراحي سه سناريو نسبت به آينده پژوهي انرژيهاي نو در جهان اقدام شده است ؛ و در ادامه راهبردهايي مناسب جهت ارتقاء امنيت انرژي ايران در قالب سند راهبردي انرژي کشور ارائه و تحليل شده اند.
اين نيروهاي پيشرانه که به دليل جامعيت بالا در اکثر مطالعات بين المللي ديگر نيز به کار رفته اند، به شرح زير ميباشند: بهره وري و رشد اقتصادي تقاضاي جهاني انرژي حکمراني جهاني بر بازار انرژي ابزارها براي اقدام و عمل تغييرات اقليمي و انتشار گازهاي گلخانه اي پايداري زيست محيطي نوآوري و پيشرفت تکنولوژي انرژي همچنين گام ديگر، مشخص نمودن چارچوب زماني تحليل است ؛ چشم انداز آينده اقتصاد جهاني نشانگر افزايش قابل توجه تقاضاي انرژي ميباشد.