چکیده:
در این پژوهش به تجزیه و تحلیل کمّی و مقایسهای شبکه پویای تجارت بینالملل نفت خام ایران با استفاده از روش ارتباط شبکه دایبولد - ایلماز و همچنین تأثیر نامتقارن کوتاهمدت و بلندمدت افزایش و کاهش عوامل کلیدی پیشران و موانع گسترش جریان تجارت نفت خام از طریق رابطه جاذبه و با استفاده از الگوی رگرسیون خودبازگشت با وقفههای توزیعی تابلویی غیرخطی در دوره زمانی (2017-1980) پرداخته شده است. نتایج حاکی از پویایی سرریز تلاطم جریان تجارت نفت خام ایران در طول دوره زمانی مورد بررسی میباشد. به علاوه جریان تجارت نفت خام کشور ایران دارای تأثیرگذاری خالص (انتقالدهنده شوک) بر کشورهای منطقه خاورمیانه و تأثیرپذیری خالص (انتقالگیرنده شوک) به ترتیب از جریان تجارت نفت خام کشورهای مناطق آمریکا، اروپایشرقی- اوراسیا، آفریقا، اروپای غربی و آسیا پاسیفیک میباشد. بر این اساس تمرکز بر الگوی تجارت مجزای منطقهای و اتخاذ سیاستهای تبعیضی تجارت خارجی توسط ایران، احتمالاً نمیتواند مانع از کاهش تابآوری اقتصاد ایران از تلاطم شبکه تجارت بینالمللی نفت خام گردد. همچنین نتایج نشاندهنده رفتار نامتقارن جریان تجارت دوجانبه نفت خام ایران در برابر افزایش و کاهش متغیرهای تولید ناخالص داخلی کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت خام و هزینه حمل و نقل بینالمللی نفت خام در کوتاهمدت و بلندمدت میباشد که میتواند در شناسایی عوامل مؤثر بر انتقال تلاطم به منظور تنظیم و تعدیل سطح تجارت نفت خام مؤثر باشد. بنابراین به نظر میرسد با توجه به درجه بالای ادغام در شبکه تجارت بینالملل نفت خام ایران، اولویت رفتار همکاری تجاری بر رفتار رقابتی در تجارت نفت خام ایران و پاسخگویی مناسب به نوسانات و شوک بازار در طول زمان (مدیریت ریسک) در برنامههای اقتصادی کشور ضروری باشد.
This research conducts a quantitative comparative analysis of the dynamic international crude oil trade network of Iran by using the network connectedness measures of Diebold and Yilmaz (2015) and also the asymmetric short-term and long-term impact of the increasing and decreasing key driving factors and obstacles in the crude oil trade development through the gravityrelation and by using the nonlinear panel auto-regressive distributed lag (ARDL) model during 1980–2017. Results indicated the dynamic spillover flow of the crude oil trade of Iran during the investigated period of time. Moreover, the crude oil trade flow of Iran is a net shock transmitter to Middle East and a net shock receiver from the crude oil trade flow in countries of America, Eastern Europe- Eurasia, Africa, Western Europe, and Asia Pacific, respectively. The focus on the divided regional trade scheme and adopting the biased foreign trade policies by Iran may not lead to the vulnerability reduction of its economy from crude oil trade flow volatilities. Findings also reveal the asymmetric behavior of the crude oil bilateral trade flow in response to the increasing and decreasing of gross domestic product (GDP) per capita variables in both crude oil exporting and importing countries and international crude oil transportation costs in the short-term and long-term period that it can be used in identifying the effective factors on the volatility transmission to adjust the crude oil trade flow. Therefore, concerning the high degree of the integration in the international crude oil trade network of Iran, it seems that it is necessary to prioritize cooperative over competitive behavior in the crude oil trade of Iran and respond appropriately to market shocks and volatilities during the time (risk management) in the economic plan of the country.
خلاصه ماشینی:
بـر ايـن اسـاس از روش اقتصادسنجي ارتباط شبکه پويا دايبولد - ايلماز در تجزيه و تحليل پويايي، سهم انتقال شوک متغيرهاي الگو در تغييرات خطاي پيش بيني ، ريسک يـا اطلاعـات و همچنـين ميـزان حساسيت يا تاب آوري در شبکه جريان تجارت منطقه اي و بـين المللـي نفـت خـام ايـران در برابر جريان تجارت نفت خام کشورهاي منـاطق آمريکـا، اروپـاي شـرقي، آسـيا پاسـفيک ، اروپاي غربي، آفريقا و خاورميانه بـر اسـاس تقسـيم بنـدي اوپـک در دوره زمـاني (٢٠١٧- ١٩٨٠) استفاده گرديده است .
بنـابراين در ايـن پژوهش بر اساس ماتريس تجزيه واريانس ٢ الگـوي رگرسـيون بردارهـاي خودبرگشـتي٣ بـا استفاده از روش ارتباط شبکه پويا دايبولد - ايلماز، ميزان سرريز تلاطم و نااطمينـاني جريـان تجارت نفت خام ايران در شبکه تجارت بين الملل نفت خام در قالب روابط دوجانبه ، ميـزان سرريز تلاطم و نااطميناني جريان تجارت نفت خام بين هر کشور (منطقـه ) و مجمـوع سـاير کشورهاي (مناطق ) مورد بررسي در شبکه تجارت بين الملل نفت خام ، خالص ميزان سـرريز تلاطم و نااطميناني جريان تجارت نفت خام ٤ و قدرت توضـيحي شـبکه تجـارت بـين الملـل نفت خام يا همان شاخص سرريز٥ در کل شبکه تجارت بين المللي نفت خـام مـورد بررسـي قرار گرفته است .
(2015), “Application of Gravity Models with a Fixed Component in the International Trade Flow of Coal, Iron Ore and Crude Oil”, Marit Econ Logist,pp.
L. (2016), “The Impact of Countrie’s Roles on the International Photovoltaic Trade Pattern: the Complex Networks Analysis.