چکیده:
چکیده: ماه مبارک رمضان از ماههای یگانه و با ظرفیت فراوان برای بهرهبرداری و فرصتی برای شتاب بخشیدن به نیروها و چرخهای پرتوان انقلاب اسلامی بود. بهرهگیری از ظرفیتهای این ماه روند انقلاب را وارد مرحلۀ تازهای کرد. رمضانی که با آغاز آن، حرکت انقلاب روندی تازه و شتابی افزونتر یافت و از روز بیست و یکم، به شکلی منسجم سراسر کشور را فرا گرفت. در روز عیدفطر اولین راهپیمایی گسترده علیۀ رژیم رخ داد. با آنکه ماه مبارک رمضان نقش یگانهای در فرایند انقلاب اسلامی ایران داشت، چندان مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته است. این پژوهش با استفاده از روش پژوهشهای تاریخی، مبتنی بر اسناد و مدارک آرشیوی، بر آن است تا به تشریح و تبیین این موضوع و تأثیر آن بر روند پیروزی انقلاب اسلامی بپردازد. با توجه به یافتههای پژوهش، ماه مبارک رمضان سرآغاز فصل جدیدی در تاریخ مبارزات مردم در روند پیروزی انقلاب اسلامی است. راهپیمایی و تظاهرات روز شانزدهم شهریور و رخدادِ هفده شهریور، از مهمترین پیامدهای رمضان 57 (مرداد و شهریور) است.
خلاصه ماشینی:
پرسش پژوهش این است که رویدادهای ماه مبارک رمضان سال ١٣٥٧، چه پیامدها و چه تأثیری بر روند پیروزی انقلاب اسلامی داشته است ؟ گمان ما بر این است که این رویدادها سبب آغاز فراخوان های عمومی و راهپیمایی بر ضد رژیم و رخداد هفده شهریور شد و فروپاشی آن را شتاب بخشید.
34 ٢- آغاز تظاهرات و نا آرامی ها در نوزدهم و بیست و یکم ماه مبارک رمضان در روز نوزدهم رمضان ، سالروز ضربت خوردن امام علی (ع )، همزمان با دوم شهریور، در تهران ، تبریز، رشت و بیشتر شهرستان ها، راهپیمایی های چند هزار نفری انجام گرفت (دوانی، ١٣٧٧، ج ٧: ٢٩٠).
در اسناد ساواک آورده شده است : «حدود ساعت ٢٢:٠٠، روز دوازدهم شهریور در حالی که تعدادی در حدود ١٥ نفر در مجتمع معارف اسلامی و میدان ژاله اجتماع کرده بودند، شیخ یحیی نصیری نوری مطالبی ایراده کرده که اهم آن به شرح زیر است : در مورد کشته های دیروز (میدان ژاله )، در مورد برگزاری نماز عیدفطر در همین مکان و در قسمتی از سخنرانیاش خطاب به سربازان گفت : 38 شما خوب است با دشمنان ایران بجنگید...
در نتیجه تحریکاتی که در مسجد قبا (بانیان آن از طرفداران جمعیت به اصطلاح نهضت آزادی هستند) و مجتمع معارف اسلامی (به رهبری شیخ یحیی نصیری نوری- واقع در میدان ژاله تهران ) و برخی مراکز دیگر انجام گرفت ، ابتدا به تظاهرات موضعی و پراکنده و سپس به تظاهرات گسترده قشریون مذهبی در میدان ژاله انجامید که در این تظاهرات دو نفر از اخلالگران کشته و تعدادی از تأسیسات دست خوش آتش سوزی و خسارت گردید» (رجال عصرپهلوی به روایت اسناد ساواک، ١٣٨٥: .