چکیده:
مبارزه با فساد یکی از اساسیترین خواستههای مردم از حاکمیت است. در این خصوص، مسئله کشف و پیشگیری از فساد حائز اهمیت بوده و تا حد زیادی به ضرورتهای اجتماعی، فرهنگی و ...، ارتباط دارد. با اینکه دیدگاه رایج در بین سیاستگذاران، تمایل به نظارت متمرکز است. لکن، عدم امکان حضور بازرسان در تمام موقعیتهای مستلزم نظارت موجب شده است این روش کارایی لازم را نداشته باشد. در سایر نظامهای حقوقی از جمله آمریکا، ادبیاتی تحت عنوان «سوتزنی» شکل گرفته است که در آن ناظران عمومی صدای سازمان در حال انحراف را به گوش مسئولان رسانده و در عوض پاداش دریافت میکنند. از همین رو، موضوع سوتزنی به یکی از راهبردهای اصلی تقنین و سیاستگذاری تبدیل شده است. یافتهها نشان داد بهرغم آنکه قانونگذار در ایران از این ابزار استفاده مینماید. لکن، ادبیات منسجمی در این خصوص شکل نگرفته و در برخی موارد با معرفی سوت زنان بهعنوان مخبر، موجب عدم تمایل عمومی به آن نیز گردیده است. در این مقاله که روش استنتاج در آن تحلیلی- توصیفی است، مبانی مشروعیت و ماهیت سوتزنی در فقه امامیه، حقوق ایران، و با نگاهی اجمالی به آمریکا بررسی شده است.
Fighting corruption is one of the most basic demands of the people for governance. In this regard, the issue of detecting and preventing corruption is important and is largely related to social, cultural and ... necessities. Although the common view among policymakers is a tendency to focus on oversight. However, the impossibility of the presence of inspectors in all situations that require supervision has made this method ineffective. In other legal systems, including the United States, there is a literature called "whistle-blowing" in which public observers hear the voice of a deviant organization and are rewarded in return. Therefore, the issue of whistling has become one of the main strategies of legislation and policy-making. The findings showed that despite the fact that the legislature in Iran uses this tool. However, a coherent literature has not been formed in this regard and in some cases, by introducing women's whistles as informants, it has caused a general reluctance to do so. In this article, in which the method of inference is analytical-descriptive, the principles of legitimacy and the nature of whistling in Imami jurisprudence, Iranian law, and with a brief look at the United States are examined.
خلاصه ماشینی:
قوانين مختلفي نيز درباره گزارش تخلف توسط شهروندان وضع شده ، لکن اين قوانين مبهم و ناکارآمد بوده و موضوع «سوت زني» به صورت يک قاعده مستقل و فراگير مدنظر قانون گذار نبوده است ؛ زيرا «سوت زني » مستلزم فراهم نمودن بستر مناسب است که ازجمله آن ها ميتوان به «تشويق و پاداش » و «حمايت قانوني » اشاره نمود.
چندي پيش نيز «طرح مديريت تعارض منافع ١٣٩٧»٢ و «طرح حمايت و صيانت از کاشفان و گزارشگران فساد ١٣٩٧» در مجلس اعلام وصول شد که در اين خصوص گام هايي برداشته شده است که در تحقيق حاضر نيز ضمن بررسي طرح هاي مزبور، مقدمات لازم براي طرح نظريه عمومي در خصوص سوت زني و استفاده از آن بيان ميگردد.
بنابراين ، ايجاد سازوکارهاي که مردم امکان گزارش تخلفات و پيگيري حقوقي مفاسد را داشته باشند و مورد حمايت هاي مادي و معنوي از جمله پرداخت حق الکشف و يا حفاظت در برابر مفسدان قرار گيرند براي استفاده بهينه از اين ابزار ضروري است (پرنيان ، رزقي و پرهيزکاري، ١٣٩٦، ص .