چکیده:
پدیده غلو و تسامح در نقل از غالیان و افراد متهم به غلو به عنوان یکی از عواملی که اعتبار احادیث شیعی را تهدید می‌کند، مطرح شده است. صالح بن سهل از جمله راویان احادیثِ شیعه است که از سوی برخی رجالیان، غالی معرفی شده است؛ در حالی که برخی دیگر او را بری از غلو و از یاران میانه رو امام۷ و در بالاترین درجه حُسن دانستهاند. همسو بودن احادیثِ موجود این راوی با باورهای امامیه و نیز وجودِ روایات منافی با غلو در میان آن‌ها مؤید دیدگاه دوم است. از آنجا که مستند ما روایاتِ موجودِ صالح بن سهل در تفاسیر روایی شیعه است و بر اساس این مستندات، روایتی که دال بر غلو باشد، وجود ندارد، می‌توان گفت نسبت دادن غلو به این راوی بنا بر اتهامی است که صحیح به نظر نمی‌رسد و استفاده از این روایات - که او در سلسله راویانش قرار گرفته - بلامانع است.
The phenomenon of extremism (ghuluww) and the leniency (tasamuh) in quoting the extremists (ghulat) and those hadith transmitters who are accused of ghuluww has been mentioned as one of the factors threatening the liability of the Shi‘a hadiths. Salih ibn Sahl is among those Shi‘a hadith transmitters that has been introduced by certain Rijal experts as a ghali (extremist) while some others deem him free of ghuluww and mention him among the moderate disciples of the Imam enjoying the highest rank of goodness (husn). Conformity of the extant hadiths transmitted by this narrator with the Imami creeds as well as the existence of traditions denying the ghuluww among them confirm the second viewpoint. Since our evidence and documentation are the extant traditions of Salih ibn Sahl in the Shi‘a hadith-oriented exegetes and on this basis no tradition denoting ghuluww exists therein, it can be said that attribution of ghuluww to this rawi (hadith transmitter) is based on an accusation which does not seem to be true. Therefore, there is no harm to rely on traditions he is contained in their isnads.
خلاصه ماشینی:
در کنار این آثار مقالههایی نیز نگاشته شده که در آن‌ها علاوه بر پرداختن به کلیات در این زمینه، راویان غالی و مسائل مرتبط با آنان نیز مورد توجه و بررسی قرار گرفته است؛ از جمله این مقالهها: «جریانشناسی غلو و غالیان در رجال نجاشی» و «ردپای غالیان در روایات تفسیری» نوشته دکتر دیاری بیدگلی است که نویسنده محترم، در اولین مقاله یادشده 32 مورد از راویانی را که به سبب غلوشان تضعیف شدهاند، معرفی وسه نفر از آنان، یعنی حسین بن سعید نوفلی، عبدالرحمن بن حجاج بجلی و محمدبن بحر شیبانی را تبرئه کرده است و در دومی، پس از بیان این‌که اندیشههای غلوآمیز راویان یکی از آفتهای خطرناک است که دامن‌گیر تفاسیر مأثور و روایات تفسیر شده، ذیل عنوان نگاهی به غالیان، به ذکر تعدادی از سران فرقههایی از غالیان و تعداد روایات نقل شده از آنان پرداخته و در نهایت، مهم‌ترین فعالیتهای غالیان برای ترویج افکار و عقاید انحرافی را بررسی کرده است.
در این میان، وحید بهبهانی مایل به اصلاح حال این راوی است؛ آنجا که در تضعیف ابن غضایری به عدم وثوق او، مناقشه کرده و به دنبال آن، نسبت غلو به او را ناشی از روایتش - که در آن معتقد به ربوبیت امام است - دانسته و گفته: و سیذکر فی: محمّد بن اورمة حدیث آخر فیه، و لا یخفی أنّ ظاهر الروایتین رجوعه عمّا کان اعتقده، و سیجیء فی آخر الکتاب فی الفائدة التاسعة حدیث آخر عنه یدلّ علی بطلان الغلوّ، و یروی عنه الحسن بن محبوب، و هو یؤیّد الاعتماد علیه؛ همانند محمد بن اورمه که دارای حدیثی دیگر است و ظاهر دو روایت، رجوع او از باورهایش را ثابت می‌کند، از صالح بن سهل نیز حدیث دیگری نقل خواهم کرد که بر بطلان غلو او دلالت می‌کند.
کلیدواژه ها:
شیعه
،
غلو
،
راویان
،
اتهام
،
صالح بن سهل
hadith transmitters
،
Ṣāliḥ ibn Sahl
،
accusation
،
ghuluww
،
Shi‘a
کلید واژه های ماشینی:
غلو
،
غلو صالح بن سهل
،
| صالح
،
شیعه
،
احادیث
،
تفاسیر
،
| صالح بن سهل
،
راویان احادیث شیعه
،
راویان شیعه
،
یاران امام
(
, 
, 
)
