چکیده:
تفسیر علمی قرآن بهمعنای استفاده از یافتههای اطمینانآور علوم تجربی در فهم قرآن است. در تلاش پیش رو که با روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی در علوم وحیانی و تجربی بهصورت کتابخانهای نگاشته شده، بررسی تطبیقی نظریات علامه طباطبایی با موریس بوکای در خصوص تفسیر علمی آیات قرآن، شاخص قرار گرفته تا تصویر روشنی از دیدگاۀ مفسر شیعه، (علامه طباطبایی) در مقایسه با مستشرق مسلمان، (موریس بوکای) ارائه گردد و آنچه مسلم گردید رویکرد مثبت آنان در ارزیابی آیات علمی قرآن است؛ علامه در بسیاری موارد راه احتیاط را در پیش گرفته و در برخی آیات به اعجاز علمی آنها، حکم نمودهاند؛ اما موریس بوکای در صدد نتیجهگیری هماهنگی آیات با علم روز و اثبات اعجاز علمی قرآن برآمده است. در ضمن، علامه با بهرهگیری از قدرت استنطاق آیات، در فهم علوم تجربی، مسیر را بر رهپویان این عرصه هموار نموده است.
ABSTRACT Scientific interpretation of the Qur'an means using the convincing findings of the experimental sciences in understanding the Qur'an. In the forthcoming effort, which has been written as a library form by descriptive, analytical and critical method in the revelatory and experimental sciences, a comparative study of Allameh Tabatabai's theories with those of Maurice Bucaille regarding the scientific interpretation of Quranic verses has become an indicator to get a clear picture of the view of the Shiite commentator (Allama Tabatabai) in comparison with the Muslim Orientalist (Maurice Bucaille) and what is certain is their positive approach in evaluating the scientific verses of the Qur'an; In many cases, Allameh has taken the path of caution and in some verses has confirmed that they are a scientific miracle; But Maurice Bucaille has sought to conclude the harmony of the verses with the science of the day and to prove the scientific miracle of the Qur'an. Meanwhile, Allameh, by using the power of interrogation of verses, in understanding the experimental sciences, has paved the way for the followers of this field.
خلاصه ماشینی:
پس ایام چهارگانه همان فصول چهارگانه است؛ امّا ایامی که در این آیات برای خلقت آسمانها و زمین آمده، چهار روز است، دو روز برای خلقت زمین و دو روز برای به پا داشتن آسمانهای هفتگانه بعد از آنکه دود بود؛ امّا ایامی که در آن اقوات درست شده، ایام تقدیر اقوات است، نه خلقت آنها و آنچه در کلام خداوند متعال مکرر آمده، این است که خداوند متعال آسمانها و زمین را در شش روز آفریده است، نه مجموع خلق و تدبیر را (طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1384: 17/ 387-386)؛ و این در حالی است که موریس بوکای اذعان میکند، قرآن برای مراحل آفرینش جهان، دورههای متمادی در نظر میگیرد که با عدد شش مشخص میشوند و نقد منقدان در خصوص سؤالات مطرح شده را بیان و توضیح میدهد.
3. هفتآسمان و زمین از مجموع سخنان علامه در ذیل برخی آیات (فصلت/ 12، طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1384: 17/ 391؛ مومنون/ 17؛ همان: 15/ 21؛ نوح/15؛ همان: 20/ 104)؛ بهدست میآید که ایشان در مورد واژه آسمان در قرآن معنای دیگری را هم مطرح میکند و آن را امری معنوی؛ یعنی مقام قرب و حضور و راهی برای سلوک امر و تدبیر عالم و رفتوآمد ملائکه میداند که از آن طریق.