چکیده:
کتاب نفثةالمصدور، تألیف شهاب الدین محمّد زیدری نسوی از آثار تاریخی- ادبی ارزشمند قرن هفتم است؛ این کتاب به دلیل برخورداری از ویژگیهای سبکی دورۀ خود، دارای نثری مصنوع و فنّی است که ضمن برخورداری از صنایع لفظی و معنوی کلام، استشهاد به آیات، احادیث، مثلها و شعرهای عربی نیز در آن به فراوانی صورت گرفته است. نویسنده برای آشکار ساختن مهارت خود در بهکارگیری زبان عربی، با شگردهای مختلفی از شعرها و عبارتهای عربی در لابهلای نثر فارسی استفاده کرده است؛ این پژوهش بر آن است تا تأثیرگذاری زبان و ادب عرب را برنفثةالمصدور با دیدی سبکشناسانه نشان دهد و چگونگی پیوند لفظی و معنوی شعرها و عبارتهای عربی را با نثر فارسی نشان دهد و اینکه شواهد عربی چگونه توانستهاند باعث پیوستگی کلام فارسی شوند و با چه کیفیّتی این ارتباط برقرار شده است. نتایج این پژوهش توصیفی- تحلیلی به خوبی چگونگی تأثیرپذیری کتاب نفثةالمصدور از زبان و ادب عرب را نمایان ساخته و نشان میدهد که شعرها و عبارتهای عربی از سویی میتوانند به عنوان بخشی از کلام در جمله، جایگاه دستوری چون: نهاد، مفعول، مسند، متمم، قید، مضافالیه و... اخذ کنند یا از حیث زیباییشناسی در قالب آرایههای ادبی و کاربردهای بلاغی – هنری مانند : تشبیه، تمثیل،کنایه، مناظره و ایهام جلوهگری کنند. از سوی دیگر، شواهد عربی به خوبی توانستهاند ارتباطی معنایی با نثر فارسی به روشهای مختلفی چون؛ تتمیم، تأکید، تنظیر ،توصیف، ملخّص و حلّ معانی برقرار کنند.
النص یعتبر کتاب «نفثةالمصدور» لشهاب الدین محمد الزیدری النسوی من الأعمال التاریخیة – الأدبیة القیمة فی القرن السابع. وهذا الکتاب بما أنه یتمتع بالملامح الأسلوبیة الخاصة بعصره، لدیها نثر مصنوع وفنی قد استخدم فیه الاستشهاد إلی الآیات القرآنیة والأحادیث والأمثال والأشعار العربیة کثیرا، بالإضافة إلی أنه یحظی بمحسنات الکلام اللفظیة والمعنویة. قد استخدم الکاتب خلال النثر الفارسی، الأشعار والأمثلة والتعابیر العربیة بأسالیب عدة لإظهار براعته فی اللغة العربیة. یهدف هذا المقال إلی أن یبین تأثیر اللغة العربیة و آدابها علی کتاب «نفثةالمصدور» من الناحیة الأسلوبیة و یسلط الضوء علی کیفیة العلاقة اللفظیة والمعنویة للأبیات والعبارات العربیة مع النص الفارسی، ثم وأن الشواهد العربیة کیف تمکن لها أن تؤدی إلی تواصل الکلام وکیف قد تحققت هذه العلاقة. نتائج البحث تبین بوضوح کیفیة تأثر «نفثةالمصدور» باللغة العربیة و آدابها و یتضح من خلالها أن الأبیات و العبارات العربیة یمکنها من جهة أن تتخذ دورا نحویا فی الجملة کجزء من الکلام، مثل المسند إلیه و المسند و المفعول به و المضاف إلیه و ... أو تتمثل - فیما یتعلق بالجمالیات - فی شکل المحسنات الأدبیة والشؤون البلاغیة – الفنیة کالتشبیه و الکنایة و المناظرة و الإیهام. هذا ومن جهة أخری فإن الأمثلة العربیة قد حصلت علی إنشاء جسر معنوی فیما بینها وبین النثر الفارسی عن طریق عدة أسالیب کالتتمیم والتؤکید والتنظیر والوصف و الملخص و حل المعانی. هذا البحث تم إنجازه بالأسلوب الوصفی- التحلیلی مستعینا بالمصادر المکتبیة.
Nafsat-al-Masdur written by Shahab-al-din Mohammad Zeidari Nasavi is among worthy
historic-literary works of the seventh century AH. This book has ornate and technical prose
owing to the stylistic features of its period that has numerous Arabic proverbs and poems among
figures of speech and spirituality, citation of verses and narrations. The author has used Arabic
poems, proverbs and phrases amids the Persian prose by different devices in order to manifest his
proficiency in employing the Arabic language. This paper intends to show the influence of
Arabic language and literature on Nafsat-al-Masdur with a stylistic view And investigates the
speech and spiritual relation of Arabic Poems and phrases with Persian prose as well as examine
how Arabic phrases could make the speech consistent and how this relation is made qualitatively.
The results of the study showed how the Arabic language and literature were influenced on
Nafsat-al-Masdur and showed that Arabic phrases, on the one hand, could obtain structural
position as part of speech such as: subject, object, complement, constraint and laminar in
sentence or aesthetically manifest themselves in form of literary figures of speech and rhetoricartistic
usages such as: likeness, allegory, joke, debate, and insult, on the other hand, they have
built a semantic bridge to Persian prose by different methods such as: completion, emphasis,
Tanzir (counterpart interpolation), description and Combination of meanings.