چکیده:
اسماء بنت عمیس؛ مفسر، محدث، راوی و صحابه بزرگ صدر اسلام از شخصیتهای کم ادعا و بزرگ صدر اسلام است. ایشان به عنوان بانویی که هم در مکه در شمار مسلمانان اولیه و هم در سفر به حبشه که به همراه همسر خود جعفر بن ابیطالب به حبشه منتقل میشود؛ برای همه کسانی که با او هستند و نقش اندکی داشتهاند، الگو و اسوه دینی قرآنی و نبوی بوده است است. وی چند خواهر داشت، از جمله: یکی سلمی همسر حمزه سیدالشهدا، دوم لبابه همسر عباس عموی پیامبر، سوم میمونه همسر پیامبر اسلام. اسماء بنت عمیس در مکه و قبل از استقرار رسول خدا در خانه زید بن ارقم ایمان آورد و با پیامبر اسلام بیعت کرد. هیچ گاه چهره نامیدی نمیگرفت و هیچگاه اعتراض نداشت و در وضع دشوار، بیش از همه تلاش میکرد. در این نوشتار شمهای از این رشادتها در کنار پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم و امام علی علیه السّلام و فاطمه سلام الله علیها و تربیت فرزندانی وارستهای که تا قرنها درترویج قرآن و سیره نبوی اثرگذاربودند، بیان شده است.
خلاصه ماشینی:
(مسعودی، مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج 1، ص 657؛ ابوالفرج اصفهانی، ص 35؛ ابن أثیر، اسدالغابة، ج 7، ص 13) در برخی منابع آمده است که اسماء، نخست با حمزة بن عبدالمطلب ازدواج کرد که حاصل آن دختری به نام امة الله یا أمامة بود و پس از او با شدّاد بن الهاد وصلت نمود که ثمره آن، دو پسر به نامهای عبدالله و عبدالرحمن بود؛ (ابن عبدالبر، ج 4، ص 232؛ ابن أثیر، اسدالغابه، ج 7، ص 13؛ ابن حجرالعسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج 4، ص 232؛ مامقانی، ج 3، ص 69) به نظر میرسد اسماء نخستين بار به همسری جعفر بن ابیطالب درآمد.
زندگی مشترک اسماء با ابوبکرخلیفه اول اسماء پس از شهادت جعفر بن ابیطالب با ابوبکر وصلت کرد (ابن حجر العسقلانی، ج ۴، ص225) گزارش شده است که ابوبکر در سال هشتم، در زمان وقوع غزوه حنین، اسماء را به ازدواج خود درآورد (ابن حجر العسقلانی، همان) خانه ابوبکر در بیرون مدینه در سنح، محل سکونت همسر اولش، حبیبه بنت خارجه، بود.
ج 8، ص 280؛ ابن اثیر، اسدالغابة، ج7، ص13) وی در حبشه یاور همسرش جعفر بن ابیطالب در سرپرستی مهاجران بود و گویا کوششهایی نیز برای تبلیغ اسلام در آن سرزمین میکرد؛ به طوری که گفته شده است که هر کسی در حبشه مسلمان میشد، روی به اسماء بنت عمیس میآورد و سپس خبر اسلام او پخش میشد.
ابن اثیر، ابوالحسن عزالدین علی بن محمد، اسدالغابة فی معرفة الصحابه، به کوشش علی محمد معوض و معاد احمد عبدالموجود، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیه1415 ق.