چکیده:
حکومت، پیوندی میان امام و امت است ، بدون هم کاری نزدیک و هماهنگی
کامل این دو ، هرگز انسان سامان نمی یابد. بنابراین هر انسانی اعم از حاکم و
توده مردم حق و حقوقی دارند که در طرف مقابل معمولا مسئولیت و تکلیف
به وجود می آورد که اگر حاکم و مردم حق و حقوق ، تکالیف و وظایف
خویش را بشناسند و به خوبی و بطور ص حیح در جهت انجام وظایف خویش
کوشش نمایند ، زمینه تحقق دولت کریمه ایجاد می شود . بی شک یکی از
رهیافت های ارزشمند در فراهم سازی چنین مطلوبی استفاده از رهنمودهای
منبعی است که ریشه در ماورا دارد و سیره اش حجت مومنان و محبان است .
این نوشتار با الهام از درر گرانبها ی سخنان امیر مومنان در نهج البلاغه سعی در
ترسیم بایسته های حقوق مردم بر زمامداران و حکومت از جمله حقوق
اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حقوق حاکم بر مردم از جمله وفای به
عهد، اطاعت از دستورات، پاسخ مثبت به دعوت زمامدار دارد.
حقوق و تکالیف موجود بین حاکم و مردم نتایج و آثار ارزشمندی را به
همراه دارد که امام علی علیه السلام در خطبه 216 نهج البلاغه، به عزّت مندی
حق در بین مردم و حکومت ، برپایی آثار دین ، برپایی آثار عدالت در جامعه ،
کاربرد سنّت ها در جایگاه خود ، اصلاح زمان ، پایداری و دوام حکومت و یاس
دشمنان اشاره می فرماید.
خلاصه ماشینی:
اين نوشتار با الهام از درر گرانبهاي سخنان امير مومنان در نهج البلاغه سـعي در ترسيم بايسته هاي حقـوق مـردم بـر زمامـداران و حکومـت از جملـه حقـوق اجتماعي ، سياسي ، اقتصادي ، فرهنگي و حقوق حاکم بر مردم از جمله وفاي به عهد، اطاعت از دستورات ، پاسخ مثبت به دعوت زمامدار دارد.
حقوق و تکاليف موجود بين حاکم و مردم نتايج و آثـار ارزشـمندي را بـه همراه دارد که امام علي عليه السلام در خطبه ٢١٦ نهج البلاغه ، به عـزت منـدي حق در بين مردم و حکومت ، برپايي آثار دين ، برپايي آثـار عـدالت در جامعـه ، کاربرد سنت ها در جايگاه خود، اصلاح زمان ، پايداري و دوام حکومت و يأس دشمنان اشاره مي فرمايد.
اينگونه عبارات به شعار بيشتر شبيه هستند تا مطالب علمـي زيـرا در تمام نظام هاي سياسي تقابل اين دو پذيرفته شده است ، البته مي توان بيان داشـت کـه در حکومت ديني مردم وظايف خود را به عنوان تکليـف دينـي انجـام مـي دهنـد تـا از پاداش دنيوي بهره مند شوند.
امام در اين باره (ايجاد زمينه تربيتي ) مي فرمايد: «فمن آتاه الله مالا فليصل به القرابة وليحسن منه الضيافة وليفک بـه الأسـير والعـاني وليعط منه الفقير والغارم وليصبر نفسه علي الحقوق والنوائب ابتغاء الثواب (نهج البلاغـه ، خطبه ١٤٢)؛ هرکس که خدا مالي را به او ببخشد بايد بـه خويـشاوند خـود ببخـشد، و سفره هاي مهماني بگستراند و اسير و رنج ديده را آزاد کند و از آن به نيازمند و بـدهکار بپردازد و براي به دست آوردن ثواب الهي در برابر پرداخت حقوق ، شکيبايي کند.