چکیده:
با توجه به دغدغههای موجود درخصوص تنوع فرهنگی و مذهبی در جامعهی ایران و پیامدهای ناشی از آن، این پژوهش به بررسی رابطه و نسبت گرایش به هویت ملی و دینی در میان جامعهی زرتشتیان پرداخته است. هویت دینی یکی از مهمترین ابعاد هویت بوده که نقش تعیینکنندهای در هویتیابی افراد ایفا میکند و تقویت این بعد از هویت میتواند موجبات قوام سایر ابعاد را فراهم آورد و چالش در این حوزه میتواند زمینهساز بحران در سایر ابعاد هویت بهخصوص هویت ملی شود. این ادعا مخصوصا در جوامعی که دین رکن اساسی آن جامعه را تشکیل میدهد موضوعیت بیشتری دارد. بر این مبنا، این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بوده که با روش پیمایشی و استفاده از ابزار پرسشنامه انجامگرفته است. جامعه آماری این پژوهش، زرتشتیان استانهای یزد و فارس بودهاند که بهصورت نمونهگیری تصادفی، تعداد 384 پرسشنامه پر شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که در میان جامعه زرتشتیان میزان گرایش به هویت دینی رابطهی معناداری با میزان گرایش به هویت ملی دارد بهگونهای که در میان این جامعه همبستگی هویت دینی با ابعاد فرهنگی ـ تاریخی و سیاسی هویت ملی بالاتر بوده ولی میزان همبستگی ابعاد جغرافیایی ـ اجتماعی علیرغم معناداری در سطح کمتری است.
Due to the concerns about cultural, ethnic and religious diversity and the consequences, this study aims to investigate the relationship between religious identity and national identity among Zoroastrians. Religious identity is an important aspect of identity and has a decisive role in acquiring individual identity. Strengthening this dimension of identity can reinforce other aspects of identity and the crisis in this area can cause crisis in other aspects of identity, especially religious identity. This claim is especially relevant in the communities where religion is the fundamental pillar of society. This is a descriptive-analytical study that was done by survey method and questionnaire. The statistical population of this study was Zoroastrians in Yazd and Fars provinces 384 questionnaires were filled in by random sampling. The results of this study show that among the Zoroastrian community, the tendency to religious identity has a significant relationship with the tendency to national identity. Among this society, the correlation between religious identity and cultural-historical and political dimensions of national identity is higher, but despite the significance, the correlation between geographical-social dimensions is low.
خلاصه ماشینی:
با توجه به موارد ذکر شده، براي شناخت زمينههاي اصلي، تحليل چگونگي ارتباط ميان متغيرها و شناخت عوامل تأثيرگذار، در این پژوهش، تلاش شد پژوهشهایي بررسي شوند كه بهنوعی حوزههاي اصلي این پژوهش یعني هویت مذهبی و ملی را در حوزههای مختلف با یکدیگر مرتبط دانستهاند یا یکی از انواع هویت یعنی هویت ملی یا دینی را در جوامع و ادیان مختلف بررسی نمودهاند؛ به نظر ميرسد با وجود پژوهشهاي متعدد در زمینهی هویت، پژوهشی که ابعاد هویت را در جامعه زرتشتیان مورد بررسی قرار داده باشد، کمتر دیده میشود، هرچند شاخصهای گوناگونی که در این زمینه در مقالات دیگر ذکر شدهاند، در پیشبرد پژوهش حاضر اهمیت بسزایی داشتهاند.
درنتیجه چارچوب نظري اين تحقيق با در نظر گرفتن ابعاد هويت ملي و ديني مشخص ميگردد كه هویت ملی در 5 بعد جغرافيايي، اجتماعي، سیاسی، تاریخی و فرهنگی و هویت دینی در 3 بعد عاطفي، شناختي و پيامدي مورد بررسی قرار گرفته است (جدول 1).
با توجه به نتایج بهدست آمده بین متغیرهای هر دو نوع هویت ارتباط معنیداری وجود دارد (هرچه میزان همبستگی از 5/0 بیشتر باشد به معنی ارتباط بیشتر است)؛ به این معنا که در حالت کلی میتوان اذعان نمود که زرتشتیان اگرچه از نظر مذهب، زرتشتی هستند و با مذهب اصلی کشور ایران متفاوتاند ولی در مقابل، خود را ایرانی دانسته و نسبت به کشور خود احساس مسؤولیت داشته و حتی حاضرند برای آن، جان خود را نیز فدا کنند؛ درنتیجه هويت ملي و مذهبي با يكديگر ارتباط معنیدار داشته و بهنوعی مكمل هم در بين اين جامعه هستند.