چکیده:
حکومت، پیوندی میان امام و امت است، بدون همکاری نزدیک و هماهنگی
کامل این دو، هرگز انسان سامان نمی یابد. بنابراین هر انسانی اعم از حاکم و
توده مردم حق و حقوقی دارند که در طرف مقابل معمولا " مسئولیت و تکلیف
به وجود می آورد که اگر حاکم و مردم حق و حقوق، تکالیف و وظایف
خویش را بشناسند و به خوبی و بطور صحیح در جهت انجام وظایف خویش
کوشش نمایند، زمینه تحقق دولت کریمه ایجاد می شود . بی شک یکی از
رهیافت های ارزشمند در فراهم سازی چنین مطلوبی استفاده از رهنمودهای
منبعی است که ریشه در ماورا دارد و سیره اش حجت مومنان و محبان است .
این نوشتار با الهام از درر گرانبهای سخنان امیر مومنان در نهج البلاغه سعی در
ترسیم بایسته های حقوق مردم بر زمامداران و حکومت از جمله حقوق
اجتماعی، سیاسی، اقتصادی ، فرهنگی و حقوق حاکم بر مردم از جمله وفای به
عهد، اطاعت از دستورات، پاسخ مثبت به دعوت زمامدار دارد.
حقوق و تکالیف موجود بین حاکم و مردم نتایج و آثار ارزشمندی را به همراه
دارد که امام علی علیه السلام در خطبه 216 نهج البلاغه، به عزّت مندی حق
در بین مردم و ح کومت، برپایی آثار دین، برپایی آثار عدالت در جامعه، کاربرد
سنّت ها در جایگاه خود، اصلاح زمان، پایداری و دوام حکومت و یاس
دشمنان اشاره می فرماید.
خلاصه ماشینی:
اين نوشتار با الهام از درر گرانبهاي سخنان امير مومنان در نهج البلاغه سعي در ترسيم بايسته هاي حقـوق مـردم بـر زمامـداران و حکومـت از جملـه حقـوق اجتماعي ، سياسي ، اقتصادي ، فرهنگي و حقوق حاکم بر مردم از جمله وفاي به عهد، اطاعت از دستورات ، پاسخ مثبت به دعوت زمامدار دارد.
حقوق و تکاليف موجود بين حاکم و مردم نتايج و آثار ارزشمندي را به همراه دارد که امام علي عليه السلام در خطبه ٢١٦ نهج البلاغه ، به عـزت منـدي حـق در بين مردم و حکومت ، برپايي آثار دين ، برپايي آثار عدالت در جامعه ، کاربرد سنت ها در جايگـاه خـود، اصـلاح زمـان ، پايـداري و دوام حکومـت و يـأس دشمنان اشاره مي فرمايد.
»(نهـج البلاغه ، خطبه ٢١٦) همانگونه که حضرت بيان فرمودند حاکم و مردم حقوق متقابل دارند، بعضي مي پندارند حکومت ديني ، مبتني بر اصل «تکليـف » اسـت ، و ايـن در حـالي اسـت کـه حکومـت دموکراتيک بر پايه «حق » استوار است .
اينگونه عبارات به شعار بيشتر شبيه هستند تا مطالب علمي زيرا در تمـام نظام هاي سياسي تقابل اين دو پذيرفته شده است ، البتـه مـي تـوان بيـان داشـت کـه در حکومت ديني مردم وظايف خود را به عنوان تکليف ديني انجام مي دهند تـا از پـاداش دنيوي بهره مند شوند.
در انديشه امام علي (ع ) هرگاه اين دو قشر (مردم و حاکمان ) وظايف خود را نسبت بـه هم بطور شايسته انجام دهند جامعه رو به اصلاح مي رود و پايه هاي حکومت اسـتوار و دشمن مأيوس مي گردد.