چکیده:
آنچه در تدوین کتب دانشگاهی باید مد نظر باشد، انتخاب رویکردی مناسب با اهداف آموزشی و جایگاه هستیشناختی مادۀ درسی است. در اینباره، بررسی کتب ادبیات در دانشگاهها نشان میدهد که تمرکز این کتب بر تاریخ ادبیات سبب شده است که ماهیت زیباشناختی ادبیات در تدوین کتب مذکور مغفول بماند. توجه به خلاءِ موجود، سؤالهای زیر را به ذهن متبادر میسازد: رویکرد فعلی غالب در کتب دانشگاهی ادبیات تا چه حد با ماهیت ادبیات فاصله دارد؟ کتب درسی ادبی باید چه خصوصیاتی داشته باشند تا در مخاطبان کنشی مناسب با ماهیت درس ایجاد کنند؟ چگونه نگرش فراادبی در تدوین این کتب میتواند در خدمت درک ادبیات به مثابۀ هنر قرار گیرد؟ در پژوهش حاضر که به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است، به منظور پاسخ به سؤالهای مطرح، ابتدا رویکرد فعلیِ تدوین کتب ادبیات مطالعه و سپس چیستی ادبیات و مؤلفههای مهم آن تبیین میشود؛ در پایان، نقش توجه به ماهیت ادبیات در تغییر مطلوب نگرش دانشجویان نسبت به این مادۀ درسی مطالعه میشود تا لزوم توجه به نگرش هستیشناسانه به ادبیات در تدوین کتب درسی آشکار گردد.
What needs to be considered in the development of academic textbooks is the selection of an appropriate approach to the educational objectives and the ontological position of the educational subject. In this regard, the study of literature textbooks at universities shows that the focus of these books on literary history has left the aesthetic nature of literature lagging behind. Taking into account the existing vacuum, the following questions are brought to light: How far is the current prevailing approach in literature textbooks away from the nature of literature? What features literature textbooks should have in order to create in audiences a reaction proportionate to the nature of the lesson? How can the meta-literary view serve to perceive literature as an art? In the present article which has been done by descriptive-analytical method, in order to answer the above questions, first the current approach to compiling literature books is studied. Then the literature and its important components are explained. Finally, we will study the role of focusing on the nature of literature to change students' attitudes toward this subject and to clarify the need to pay attention to the ontological attitude to literature in compiling textbooks.
خلاصه ماشینی:
پیشینۀ پژوهش تاکنون پژوهش های متعددی، به ویژه درخصوص کتـب دانشـگاهی فارسـی عمـومی صـورت گرفته است ، از جمله : ١) «نقد درسـنامه هـای ادبیـات عمـومی و پیشـنهاد و راهکارهـایی بـرای بهبود یادگیری فراگیران » (نیک پناه ، ١٣٩٨) که در آن پس از بررسی کاسـتیهـای موجـود در کتب فارسی عمومی پیشنهاداتی ارائه شده است کـه عمـدتاً عبـارت انـد از: بـازبینی سـاختاری کتب بر اساس تقسم بندی موضوعی، توجه به گـزینش متـون ، رعایـت سـیر تـاریخی در ارائـۀ آن ها و توجه به تناسب مطالب با نیازهـای آموزشـی دانشـجویان ؛ ٢) «ضـرورت هـا، اهـداف و رویکردهای درسنامۀ فارسی عمومی در دانشگاه ها (مطالعۀ موردی: فارسی عمومی پیـام نـور)» (علیقلی زاده ، ١٣٩٦) که به شرح برخی مشکلات در فارسی عمومی دانشگاه پیام نور، از جمله مشکلات معنایی، محتوایی و دستوری پرداخته است ؛ ٣) «مشکلات فارسی عمومی (نگاهی بـه برخی از کتاب های منتشرشده برای تدریس فارسی عمومی)» (سـیدان ، ١٣٩٥) کـه مشـکلات سـه کتـاب فارسـی عمـومی بررسـی شـده اسـت ؛ ٤) «آسـیب شناسـی تـألیف فارسـی عمـومی دانشگاهی (مطالعۀ موردی، ادبیات معاصر درسی کتاب منتخـب » (حکـیم آذر، ١٣٩٥) کـه در آن سی درسنامۀ فارسی عمومی از منظر ادبیات معاصر بررسـی گردیـده اسـت ؛ ٥) «عیـار نقـد (نگاهی انتقادی به کتب فارسی عمومی دانشگاه پیام نور)» (حاتمی، ١٣٩٣) که به طور خـاص ، به مطالعه و نقد درسنامه های فارسی عمومی دانشگاه پیام نور پرداخته است ؛ ٦) «نقـد و بررسـی گزیده های نظم و نثر فارسی دکتر دانش پژوه » (پناهی، ١٣٨٥) که در پژوهشی موردی، کتـاب فارسی عومی استاد فقید دکتر دانش پژوه را بررسی جزئی نموده است ؛ ٧) «فارسی عمـومی در آیینۀ نقد و جستار» (جبارنژاد، ١٣٨٤) که به نقد کتب فارسی عمومی از دیـدگاهی محتـوایی و ساختاری پرداخته است و ٨) «نگاهی به کتاب های فارسی عمومی دانشـگاهی» (حکـم آبـادی، ١٣٨٠) که در آن به برخی از مشکلات کتب فارسی عمومی از جمله : به هم ریختگـی مطالـب و نبود منطقی مشخص در انتخاب آن ها، و دشواری و مـلال آور بـودن مطالـبِ انتخـابی اشـاره شده است .