چکیده:
کتاب دوازده متن باستانی حاصل سالها تحقیق و تتبع بیژن غیبی در متون ایرانی باستان بویژه متون فارسی میانه است. مؤلف در هر یک از مقالات نخست به ارائۀ منابع، و سپس به متن پهلوی، آوانویسی، ترجمۀ متن، یادداشت های لغت شناسی و توضیح ابهامات متن پرداخته است.این کتاب شامل گزارش شطرنج، داستان یوشت فریان، ماه فروردین روز خرداد، یادگار زریران، آمدن شاه بهرام ورجاوند، سور سخن، خویشکاری ریدکان و اندرز به کودکان، فرخ نامه، تخمه شماری زرتشت، چیم درون، آفرین پیغامبر زرتشت است.این کتاب بواسطۀ دقت نظر در ترجمه متون و احتوا بر یادداشت های ارزشمند مؤلف حائز اهمیت بسیار است. با این حال، تالیف مذکور نظر به اصول و شیوه های علمی در کار تصحیح و ترجمه متون باستانی عاری از کاستبهای قابل توجه نیست. بطوری که این کاستی ها گاه به اصل تالیف آسیب رسانیده است. آنچه در همه مجموعه موجب آسیبی جدی شده عدم تصحیح انتقادی متون پهلوی یعنی مقابلۀ دستنویس ها، حرف نویسی و آوانویسی متون و ذکر اختلاف نسخ است. بدیهی است که بدون چنین روشی نمی توان ترجمه قابل اعتمادی از متون به دست داد.
The book of Twelve Ancient Texts is the result of years of research and follow-up by Bijan Gheiby in ancient Iranian texts, especially Middle Persian texts. In each of the articles, the author first presents the sources and then deals with the Pahlavi text, transliteration, translation of the text, lexical notes, and explanation of the ambiguities of the text. This book includes a report on twelve short pahlavi texts such as Wizarisn i catrang, madayan i yost i Yost i Fryan, mah i Farvardin…, ayadgar i zariran, amadan i sah Bahram i warjawand, Sur i saxwan, xweskarih i ridagan, Redakan, Farroxnamag, cim i kostig, afrin i zardst. This book is very important because of its careful translation of texts and commentaries and the author’s valuable notes. However, the above-mentioned authorship is not without significant shortcomings in terms of scientific principles and methods in correcting and translating ancient texts. These shortcomings have sometimes damaged the principle of authorship. What has seriously damaged the whole collection is the lack of critical correction of the Pahlavi texts; that is, comparing of the manuscripts, transliteration and transcription of the texts, and the mention of the differences in the manuscripts. Obviously, without such a method, reliable translations of the texts cannot be obtained.
خلاصه ماشینی:
این کتاب شامل گزارش شطرنج ، داستان یوشت فریـان ، مـاه فـروردین روز خرداد، یادگار زریران ، آمدن شاه بهرام ورجاوند، سور سخن ، خویشکاری ریدکان و انـدرز به کودکان ، فرخ نامه ، تخمه شماری زرتشت ، چیم درون ، آفرین پیغامبر زرتشت است .
این متن در ایران نیز از سوی محمدتقی بهار (١٣٤٧) و سعید عریـان (١٣٨٢) بـه فارسی ترجمه شده است .
کتاب دوازده متن باستانی شامل گزارش شطرنج ، داسـتان یوشـت فریـان ، مـاه فـروردین روز خرداد، یادگار زریران ، آمدن شاه بهرام ورجاوند، سـور سـخن ، خویشـکاری ریـدکان و اندرز به کودکان ، فرخ نامه ، تخمه شـماری زرتشـت ، چـیم درون ، آفـرین پیغـامبر زرتشـت است .
بنابراین ، در این مقاله از آنچه که باید ذکر می کرد (مانند مـتن پهلوی و تصحیح انتقادی آن و نیز واژه نامه و نمایه و دیگر بخش هایی که ممکن بود سـبب شود بتوان بهتر از آن بهره مند شد) خبری نیست و در عوض چنـدین ده صـفحه از مطـالبی یاد شده که اگرچه ممکن است مفید باشند امـا از اولویـت کـافی و نظـم منطقـی برخـوردار نیستند.
متن چهارم یعنی یادگار زریران از مقدمۀ بسیار خوبی آغاز می شود و اگرچه همـان بـی نظمی های متون قبل را با خود دارد ( مثلا منابع و واژه نامـه ایـن بخـش ناگهـان در وسـط مطالب (ص ١٣٧) جای داده شده !!) اما در زمرٔە بهترین بخش های این مجموعه است .