چکیده:
در یک سرزمین، نحوه ساماندهی و سیمای محیطهای طبیعی و انسانساخت، باید آینه تمامنمای چگونگی روند توسعه ملی در آن سرزمین باشد. امروزه، در پی بروز بحرانهای زیستمحیطی، نابودی منابع و ایجاد موانع در راه رسیدن به توسعه پایدار، لازم میآید برنامهها بر اساس شناخت و ارزیابی توان محیطی صورت گیرد تا هم بهرهبرداری در خور و مستمر از محیط صورت گیرد و هم ارزشهای طبیعی محیط حفظ شود. از اینرو پیش از تدوین راهکارهای توسعه و اجرای آن، بررسی جغرافیایی منطقه و شناخت توانهای محیطی آن و سپس تعیین توان بومشناسی سرزمین به برنامهریز این امکان را میدهد تا بر اساس توانهای منطقه، جهت و راهکارهای توسعه منطقه را مشخص نموده و برنامهای متناسب با شرایط منطقه ارائه دهد. با توجه به اینکه محیطزیست طبیعی، توان بومشناسی محدودی را برای استفادههای انسان داراست، ارزیابی توان بومشناسی به عنوان هسته مطالعات زیستمحیطی با پیشگیری بحرانهای موجود، بستر مناسبی برای برنامهریزی زیست محیطی فراهم میآورد. وجود منابع طبیعی منحصر به فرد در استان مازندران شرایط بسیار مناسبی را برای توسعه صنعت گردشگری در این استان مهیا کرده است. یکی از ظرفیتهای طبیعتگردی استان مازندران که ضرورت ارزیابی قابلیت تفرجی و برنامهریزی اصولی آن توسط مسئولین امر احساس میشود، منطقه گردشگری سد شهید رجایی ساری میباشد. لذا این پژوهش بر آن است تا با شناسایی معیارهای موثر، به ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه جهت کاربری طبیعتگردی بپردازد. در این راستا پس از شناسایی معیارها (از قبیل عوامل فیزیوگرافی، شرایط زمین شناسی، خاک شناسی، راههای دسترسی، کاربری اراضی، شبکه هیدروگرافی، اقلیم منطقه و ...)، اقدام به تهیه پایگاه دادههای مکانی آنها در سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) شد. در ادامه، پس از استانداردسازی این معیارها به روش منطق فازی در محیط نرمافزارArc GIS ، با استفاده از نظرسنجی پرسشنامهای از 32 کارشناس و به کمک روش آنتروپی شانون به هر یک از معیارها وزن خاصی اختصاص داده شد. سپس با تلفیق و رویهمگذاری این معیارها، بر اساس منطق فازی، نقشه نهایی که بیانگر مناطق تفرجگاهی است، حاصل شد. منطقه موردمطالعه در نقشه تولید شده به سه طبقه بسیار مناسب، مناسب و نامناسب به منظور برنامهریزی جهت انواع فعالیتهای تفرجی تقسیم شده که در نهایت 25/5045 هکتار از آن به عنوان مکانهای بسیار مناسب شناسایی شده است.