چکیده:
در ایران روزانه بالغ بر48 هزار تن پسماند تولید میشود (سه برابر استاندارد جهانی)؛ که هر روز هزینهّ هنگفتی را بر مخارج شهرداریها تحمیل میکند. ارتقاء بخش جغتای به شهرستان در سال 1386، افزایش جمعیت شهری و به تبع آن تولید پسماند را در پی داشت؛ از سوی دیگر منطقه مورد مطالعه بر روی رسوبات آبرفتی بسیار حاصلخیز دشت جوین-جغتای قرار دارد، لذا نیازمند بهینه یابی سایت دفن پسماند در مناسبترین محدوده هستیم تا کمترین ضررو زیان را به محیط زیست گیاهی، جانوری و انسانی وارد نموده و از نظر فاکتورهای اقتصادی، کاربری، و دسترسی در نقطه ایده آلی قرار داشته باشد. در این تحقیق با استفاده از نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی، آمار و اطلاعات اقلیمی و جمعیتی و هیدورولوژیکی و تصاویر ماهوارهای، پایگاه دادههای مکانی (Geodatabase) در نرم افزار ARC.Map .10.5 طراحی، لایههای رقومی 11 فاکتور تاثیرگذار در زیرشاخههای ژئومورفولوژیکی، زمین شناسی، هیدرواقلیم، زیست محیطی و دسترسی ساخته شد. در ادامه با نظرسنجی از متصصان و صاحبنظران شهری، به معیارها وزنهای مناسب و شایسته اعطا و در نهایت با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بهترین عرصهها برای دفن پسماند پیشنهاد شد. با تحلیل دادههای جمعیتی مشخص شد با توجه به نرخ رشد جمعیت در خلال سالهای 85-95، جمعیت شهر جغتای در سال 1415 به 17030نفر خواهد رسید و در این بازه زمانی 43800 تن زباله تولید خواهد شد . لذا محدودهای به وسعت 2 هکتار برای دفن زباله نیاز است. نتایج تحقیق نشان میدهد 43 کیلومتر مربع از بخش مرکزی جغتای مناسب برای ایجاد سایت دفن پسماند میباشد. که از این میان مناطق پایین دست روستاهای دستوران و جبله بهترین اراضی بدین منظور معرفی میگردد، همچنین با توجه به دسترسی مناسب، حاشیه جنوب غربی شهر جغتای مناسب برای دپوی موقت زباله، احداث واحد تفکیک پسماند و یا واحد تولید کمپوست میباشد.
Iran produces over 48,000 tons of waste per day (three times the global standard), which imposes huge costs on municipal spending every day. In terms of economic factors, land use, and access. In this research, Geodatabase database was created in ARC.Map .10.5 software using topographic maps, geology, statistics and climatic and demographic and hydrological information and satellite images. 11 digital layers were made of factors affecting landfills in geomorphological, geological, hydro-climatic, environmental and access subdivisions. Then, appropriate and appropriate weights were given by surveying the experts and urban experts, and the criteria of the hierarchical analysis method (AHP) were proposed. The best areas for burying waste. Demonstrated population data analysis from 1985 to 1995, the population of Jaghtai will reach 1,730 in 1415, given the population growth rate and production will be 43,800 tons of waste, so a 2-hectare area is needed to bury the waste. The research results show that 43 square kilometers of the central part of Jaghtai is suitable for the creation of a landfill site; which is one of the options. It is also recommended to use the site of the southwestern marginal site of Jaghtai city suitable for temporary landfill, construction of waste separation unit or compost production unit due to excellent access.
خلاصه ماشینی:
ارتقاء بخش جغتاي به شهرستان در سال ١٣٨٦، افزايش جمعيت شهري و به تبع آن توليد پسماند را در پي داشت ؛ از سوي ديگر منطقه مورد مطالعه بر روي رسوبات آبرفتي بسيار حاصلخيز دشت جوين -جغتاي قرار دارد، لذا نيازمند بهينه يابي سايت دفن پسماند در مناســب ترين محدوده هســتيم تا کمترين ضــررو زيان را به محيط زيســت گياهي، جانوري و انســاني وارد نموده و از نظر فاکتورهاي اقتصادي، کاربري، و دسترسي در نقطه ايده آلي قرار داشته باشد.
در کشورهاي پيشرفته مدتهاي مديدي است که از GIS در زمينه مکانيابي براي دفن پسماند استفاده شده ,Komilis &Kontos ) (٢٠٠٥ و مطالعاتي صــورت گرفته اســت از جمله : در ســال ١٩٩٢ ويليام هندريکس و ديود بايکلي در پژوهشــي با عنوان کاربرد GIS در مکان يابي محل دفن پســـماند در ايالت ورمونت امريکا، منطقه اي ٢١٠ هکتاري را از لحاظ شـــاخص هاي فيزيکي و اقتصادي چون خاک مناسب ، عمق سنگ مادر خاک، کاربري زمين و..
هدف از انجام پژوهش حاضر شناسايي و معرفي بهترين مکان براي دفن بهداشتي و پايدار پسماندهاي شهر جغتاي بااستفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) و سيستم تحليل سلسله مراتبي AHP بااستفاده از پارامترهاي تاثيرگذار مانند فاکتورهاي ژئومورفولوژيکي، زمين شناسي، هيدرواقليم ، کاربري و دسترسي ميباشد.
(به تصوير صفحه مراجعه شود)شکل (٢): فلوچارت فاکتور هاي موثر در بهينه يابي محل دفن پسماند شهري بر اساس تعداد ١١ عامل موثر درمنطقه شناسايي و لايه هاي اطلاعاتي هر کدام از معيارها با استفاده از منابع اطلاعاتي ذکر شده در نرم افزار ARC MAP ورژن ١٠,٥ ســاخته شــد اين عوامل مطابق با شــکل ٣ به ترتيب ارتفاع، شــيب ، جهت ، ليتولوژي، خاک، ليتولوژي، کاربري اراضــي، پوشــش گياهي، فاصــله از مناطق مســکوني و آثار باســتاني، بارش، شــبکه هيدرو گرافي و راههاي مواصلاتي ميباشد.