چکیده:
این مقال بر آن است تا این مسأله را که آیا حکومت دینی، درپی عدالت گستری است یا
اینکه ارزش و آزادی انسان را سلب میکند، مورد نقد و بررسی قرار دهد. ایمانوئل
کانت، از فیلسوفان بزرگ مغرب زمین معتقد است که حکومت دینی، با خودمختاری اراده
انسانی که عنصر لازم در اخلاق است، سازگار نیست، و آن را یکی از مصادیق دگرآیینی
اراده دانسته و درنتیجه غیراخلاقی است.
در این مقاله ضمن نقد و بررسی این دیدگاه، ثابت کردهایم که حکومت دینی کاملا با
خودمختاری اراده سازگاری دارد و متدینان با خودمختاری اراده است که به این حاکمیت
تن میدهند و با اخلاق کاملا سازگاری دارد؛ همچنین در ادامه این مسأله مورد بحث
قرار گرفته که هم حاکم حکومت دینی باید عادل باشد و هم هدف آن، اجرا و تحقق عدالت
است و اینکه امر به عدالت یکی از احکام عقل عملی است و با معیارهای اخلاقی کانت
سازگاری دارد؛ درنتیجه حکومت دینی، مورد تأکید عقل و ازاینرو اخلاقی است.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله ضمن نقد و بررسی این دیدگاه، ثابت کردهایم که حکومت دینی کاملا با خودمختاری اراده سازگاری دارد و متدینان با خودمختاری اراده است که به این حاکمیت تن میدهند و با اخلاق کاملا سازگاری دارد؛ همچنین در ادامه این مسأله مورد بحث قرار گرفته که هم حاکم حکومت دینی باید عادل باشد و هم هدف آن، اجرا و تحقق عدالت است و اینکه امر به عدالت یکی از احکام عقل عملی است و با معیارهای اخلاقی کانت سازگاری دارد؛ درنتیجه حکومت دینی، مورد تأکید عقل و ازاینرو اخلاقی است.
بنابراین از مجموع سخنان فوق نتیجه میگیریم که حکومت دینی که مبتنی بر قوانین الاهی است، با خودمختاری و آزادی انسانها منافاتی ندارد، بلکه عقل انسانی بهخاطر اینکه خدا، علم، حکمت و قدرت نامتناهی دارد، از دستوراتش تبعیت میکند؛ یعنی پیروی کردن از دستورهای خدا براساس عقل است.
نتیجهگیری از مباحث گذشته روشن شد که کانت حکومت دینی را بهعنوان یکی از مصادیق دگرآیینی اراده، غیراخلاقی میداند؛ ولی ما ضمن نقد و بررسی این دیدگاه، اولا اثبات کردیم که هیچگاه حکومت دینی، خودمختاری اراده را از بین نمیبرد و یکی از مصادیق خودمختاری اراده است و ثانیا آشکار گردید که حکومت دینی اولا براساس عدالت بنا شده است و همچنین هدف چنین حکومتی، اجرا و تحقق عدالت است و چنین امری بر اساس صورتبندی قانون عمومی یک امر اخلاقی است و عقل عملی نیز به عمل عادلانه بهعنوان یک امر اخلاقی مینگرد؛ بنابراین حکومت دینی هم با خودمختاری اراده سازگار بوده و هم مورد تأیید عقل عملی است."