چکیده:
شناخت نظام فکری رایج مردم جاهلی دربارهی مسائل زنان، زمینهای برای درک و فهم بهتر قوانین و احکام مربوط به زنان در اسلام فراهم میکند. مسئلهی «طلاق» از جمله مباحثی است که بین فرهنگ جاهلی و اسلام تفاوتهای باینی داشته و قرآن با رویکرد تحولگرا و اصلاحی در این خصوص، در جامعه بشریت نقش اساسی ایفا کرده است؛ اصلیترین وجوه افتراق «طلاق» آسان و سادهانگاری آن در میان عرب جاهلی بود؛ این مسئله بر گرفته از بستر معرفتی فرهنگ جاهلیت نسبت به حقوق زن و تضعیف آن در امر «طلاق» است. در عصر جاهلیت «طلاق» بدون هیچ مقدمات و شرایط و لواحقی (جز رضایت مرد) به وقوع پیوسته و هدف از آن انتقامجویی یا تنبیه زن یا قبیلهی وی بود. در حالیکه اسلام برخی از انواع «طلاق» از جمله: ایلاء، ظهار و عضل را لغو و بعضی دیگر از جمله: طلاق رجعی، خلع، مبارات و بائن را تعدیل نمود. زن پس از «طلاق» به دلیل تعصب افراطی مرد، حق ازدواج با مرد دیگر (حتی بعد از عده) را نداشت؛ عدم محدودیت «طلاق» و نیز غیر کلامی بودن آن ابزاری در دست مرد به منزلهی آزار زن بود. عدهی «طلاق» در زمان جاهلیت، در منابع تفسیری و تاریخی از جمله مباحث مورد تناقض است؛ در حالیکه با استنادات قرآنی و روایی در اسلام این امر مورد تاکید قرار گرفته و طبق دیدگاه مفسران مراد از «ثَلاثَهَ قُرُوء» در آیهی قرآن، دلالت بر سه بار پاک شدن از حیض، به منظور اتمام دورهی عده است. لذا هدف اسلام در مسئلهی «طلاق» ارائهی الگوی مطلوب انسانیت و تکریم مقام زن است. گردآوری اطلاعات در این مقاله کتابخانهای (از طریق مراجعه به کتب تاریخی و شعری عرب جاهلی و کتب تفسیری) و پردازش آنها به روش مقارنهای و تحلیلی است.
خلاصه ماشینی:
مطالعه ي تطبيقي طلاق در فرهنگ جاهليت و قرآن با تکيه بر بسترهاي معرفتي جليل پروين ١، پريا نوري خسروشاهي ٢، محمدعلي مهدوي راد٣، علي صفري 4 (تاريخ دريافت مقاله : ٩٩/١١/٣٠ ـ تاريخ پذيرش مقاله : ٩٩/١٢/٢٤) چکيده شناخت نظام فکري رايج مردم جاهلي دربارهي مسائل زنان، زمينه اي براي درک و فهم بهتر قوانين و احکام مربوط به زنان در اسلام فراهم ميکند.
عدهي «طلاق» در زمان جاهليت ، در منابع تفسيري و تاريخي از جمله مباحث مورد تناقض است ؛ در حاليکه با استنادات قرآني و روايي در اسلام اين امر مورد تاکيد قرار گرفته و طبق ديدگاه مفسران مـراد از «ثـلا ثـةُ قـُروء» در آيه ي قرآن، دلالت بر سه بار پاک شدن از حيض ، به منظور اتمام دورهي عـده اسـت .
اين تحقيق ، با تکيه بر بستر معرفتي قبل از اسلام و نيز عصـر نزول قرآن ، مسئله ي طلاق در فرهنگ جاهليت را تبيين نموده و همين امر را بـا اسـتنادات قرآني مورد پردازش قرار داده است ؛ و نيز روشي را که آيات الهي در جهـت تکـريم زن و ١.
٣ـ بسترهاي معرفتي دوران قبل از اسلام و بعد از ظهور اسلام درحوزه طلاق از آنجايي که تفاوت هاي واضحي در حوزه ي طلاق در فرهنگ جاهليت و نيـز عصـر نزول قرآن مطرح است ، براي فهم بهتر و بيشتر اين اختلافات ضروري اسـت بـه پيشـينه و بسترهاي معرفتي اين دو دوره به صورت اجمالي پرداخته شود تا اطلاعـاتي در ايـن بـاره به دست آيد.