چکیده:
جامعه ایرانی همگام با جوامع معاصر خود تحت تأثیر نوآوریها و ارتباطات متقابل سایر دول قرار گرفت. الگوها و ابعاد هنری سایر ملل را به شیوه مطلوبی به عاریه گرفت و به نحوی با هنر و فرهنگ ایرانی تلفیق نمود که سبکی کاملاً ایرانی را به مخاطب معرفی نمود. سکه نیز از این مقوله مستثنی نیست. از زمانی که ایرانیان به تأسی از لیدیها به ضرب سکه مبادرت نمودند، مسکوکات اولیة خود را با الهام از افکار و عقاید خویش ضرب نمودند. این موضوع در طول دورة باستان با نقر نقوش و شعائر ملی، تجلی دین و دولت سلسلههای حاکم ایرانی بود. در دورة اسلامی نیز شعائر نقر شده بر روی مسکوکات متأثر از تعالیم و شعائر اسلامی بود. اگر چه در ادوار مختلف دارای فراز و نشیب خاص خود بوده اما روح کلی، شاکلة اصلی و هویتی محسوس بر روی سکههای این دوره قابل مشاهده است. با پیدایش مغولان و تشکیل دولت ایلخانی شرایطی خاص ایجاد گردید. ایلخانان به خاطر چگونگی تسلط بر ایران، اعتقادات مذهبی و تسامح و تساهل دینی، ضمن ادامة روند بهکارگیری شعائر شیعی و اهل تسنن؛ موجبات پیدایش شعائر غیراسلامی را بر روی مسکوکات فراهم نمودند. در این مقاله ضمن تشریح مسکوکات موجود براساس توالی سلطنت حاکمان ایلخانی، به روند دگرگونی شعائر مذهبی نقر شده بر روی این مسکوکات پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
روند دگرگوني شعائر مذهبي بر روي سکه هاي دوره ايلخاني ١ـ جهانبخش ثواقب ، ٢ـ سياوش امرايي ١- استاد گروه تاريخ دانشگاه لرستان ٢ـ کارشناسي ارشد تاريخ ايران اسلامي و کارشناس ميراث فرهنگي لرستان چکيده جامعه ايراني همگام با جوامع معاصر خود تحت تأثير نوآوريها و ارتباطات متقابل ساير دول قرار گرفت .
به جهت اهميت و جايگاه مسکوکات دورة ايلخاني و تغييرات پديد آمده از سقوط دولت خوارزمشاهي و شکل گيري بنيان جديد حکومتي، شعائر نقر شده بر روي سکه هاي اين دوره بر اساس توالي تاريخي حکمرانان اين سلسله به شرحي که خواهد آمد، تشريح ميگردد.
با اين حال و بر اساس آنچه که بر روي سکه هاي دوره ايلخان مذکور نوشته شده است ميتوان نظام حکومتي وي را نمونۀ بارز تسامح و تساهل مذهبي دانست چرا که در اين ساختار، سه گرايش مذهبي يعني بودايي (هلاکو) مسيحي (همسر هلاکو)، و جامعۀ ايلخاني که اغلب مردم مسلمان (شيعه و اهل تسنن ) بودند، وجود داشت .
در دورة ارغون که خود بودايي مذهب بود به دليل نفوذ عوامل يهودي، تمايلات ضد اسلامي در جامعه افزايش يافت و گرايش هاي مذهبي متنوعي بر روي سکه هاي اين دوره شکل گرفت .
در يک بررسي اجمالي از روند ضرب مسکوکات دورة ايلخاني، شاهد نقر شعائر شيعي بر روي سکه هاي برخي از ايلخانان (ابا قاآن خان ، ارغون ، غازان ) هستيم که نمايانگر فعاليت شيعيان و جريان شيعي در ساختار حکومت ايلخاني است .